پیام‌های دو عکس

بعضی عکس‌ها فراتر از بالاترین ظرفیت متصور برای یک عکس عمل می‌کنند، به ویژه در عکس خبری که قرار است حامل خبری باشد؛ اما گاه فراتر از آن، نقشی سیاسی ایفا می‌کند. دو عکسی که روز شنبه از همنشینی علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و محمود دولت‌آبادی، نویسنده منتشر شد، از جمله این عکس‌های خاص هستند. این‌که وزیر ارشاد جمهوری اسلامی کنار یک نویسنده به اصطلاح «فکل-کراواتی» بنشیند به اندازه کافی جذابیت خبری دارد، اما روز برداشت این عکس‌ها، ارزش خبری‌شان را دو چندان می‌کند.

علی جنتی، وزیر ارشاد دولت حسن روحانی یک روز پس از آن در کنار دولت‌آبادی نشست که پدرش، احمد جنتی در مقام خطیب نماز جمعه از سیاست‌های وزارت متبوع او انتقاد کرد. آقای جنتی که در مقام دبیر شورای نگهبان بسبار مورد عنایت مردم قرار گرفته، جمعه گذشته گفت: «اگر نویسنده‌ای نیز غیراسلامی می‌اندیشد نباید آثارش منتشر شود زیرا در دل‌ها جا باز کرده و مردم با آثارش آشنا می‌شوند.» این استدلال عجیب آقای جنتی را شاید بتوان گامی به عقب نیز محسوب کرد. چون تا پش از این گفته می‌شد که «امت اسلامی» ایران به آثار نویسندگان غیراسلامی رغبتی نشان نمی‌دهند. اما آیا می‌توان پذیرفت احمد جنتی که سال ۸۸ از تریبون نماز جمعه از قوه قضاییه به خاطر اعدام دو فعال سیاسی تشکر کرده بود و همیشه منتقدان را با تندترین عبارات نواخته اینچنین رقیق اقلب شده است؟ دبیر شورای نگهبان در ادامه سخنانش گفت: «وزارت ارشاد هم عناد نداشته و توصیه‌ها را می‌پذیرد و اقداماتی نیز انجام داده است که بعدها آثار مثبت آن ظاهر خواهد شد.» مطمئنا احمد جنتی هنگام گفتن این حرف‌ها حداکثر احساسات پدری را در حق فرزنش ادا کرد. اما کمتر از ۲۴ ساعت بعد، فرزندش در کنار نویسنده‌ای نشست که معاون فرهنگی سپاه گفته بود ضدانقلابی‌ترین رمان را نوشته و وزارت ارشاد نباید به کتابش مجوز بدهد. اگرچه پس از شنیدن زمزمه‌های صدور مجوز برای رمان «زوال کلنل» که مخالفت تندروها را به دنبال داشت، علی جنتی مجبور به عقب‌نشینی شد و گفت که مجوزی برای کتاب دولت‌آبادی صادر نشده، اما حالا او نشان می‌دهد در راهی که انتخاب کرده حداقل فعلاً ثابت قدم است و عقب‌نشینی او تاکتیکی بوده نه استراتژیک.

وقتی حسن روحانی درصدد انتخاب اعضای کابینه بود اصلاح‌طلبان خواستار انتخاب احمد مسجدجامعی، وزیر ارشاد دولت اصلاحات شدند. اما وقتی نام علی جنتی به عنوان وزیر پیشنهادی ارشاد به میان آمد نگرانی‌هایی در بین فعالان عرصه فرهنگ و هنر ایجاد کرد. جنتی پسر پیش از آن‌که برای گرفتن رای اعتماد در گفت و گو با روزنامه بهار در پاسخ به این نگرانی‌ها گفت که فکر، موروثی نیست. با این حال او فرزند احمد جنتی است و به همین خاطر تا به امروز اهالی فرهنگ و هنر در قضاوت مثبت درباره او با احتیاط عمل کرده‌اند. شاید هم حق با آن‌هاست هنوز تغییراتی اساسی در وزارت ارشاد رخ نداده، اما یک بار دیگر باید موضوع را مرور کرد تا اهمیت این دو عکس بیشتر به چشم بیاید: علی جنتی - او سابقه سال های درس خواندن در حوزه را دارد ولی ترجیح می‌دهد لباس روحانیت نپوشد- که پدرش احمد جنتی، از تندروترین مقامات کشور است، یک روز پس از انتقاد پدرش از عملکرد خود، در کنار محمود دولت‌آبادی نشسته است، نویسنده‌ای که کتابش به زبان‌های آلمانی و انگلیسی ترجمه شده اما هنوز مجوز انتشارش در ایران صادر نشده است.