ویتامین دی بخورید تا از خطر ابتلا به سرطان روده در امان باشید

مینو علوی 

در دنیای امروز، پژوهش‌های زیادی درباره جزییات زندگی انجام می‌شود که گاه نتایج اعجاب‌آوری دارند؛ مثلا با تغییر رژیم غذایی یا عادت خواب و یا حتی انجام یک ورزش کوچک، ممکن است بتوانیم جلوی نفوذ یک بیماری سخت را در بدن‌ خود بگیریم. «ایران‌وایر» در سلسله مطالبی با عنوان «سلامت روح و جسم»، به همین جزییات و تغییرات کوچک و قابل دسترس می‌پردازد که روی کیفیت زندگی تاثیرات شگرف دارند.

***

ویتامین «د»، این ریز مغذی که با شروع پاندمی کرونا، اثر بی‌بدیل آن بر بدن انسان بیش از پیش مشخص شد، یک معجزه دیگر به پا کرده است. دانشمندان می‌گویند کاهش مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین د، از دهه ۱۹۸۰ میلادی احتمالا یکی از دلایل اصلی افزایش آمار مبتلایان به سرطان روده بزرگ بوده است. 

آن‌ها می‌گویند رابطه معناداری بین مصرف روزانه مواد حاوی ویتامین د یا قرص‌های مکمل این ویتامین و کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در افراد زیر ۵۰ سال پیدا کرده‌اند. برای همین توصیه می کنند با خوردن حداقل روزی یک قرص ویتامین د، راهی ارزان، ساده و مفید برای مقابله با سرطان روده بزرگ را در پیش بگیریم.

سرطان روده بزرگ سومین نوع رایج سرطان در دنیا است و فقط در امریکا، سومین عامل مرگ و میر ناشی از ابتلا به سرطان به شمار می‌رود. 

دست‌کم در امریکا، در طول ۲۰ سال اخیر، تغییر سبک زندگی و خوردن غذاهای سالم‌تر و تازه‌تر باعث کاهش موارد ابتلا به این بیماری شده‌ است. با این حال، در دنیا تعداد افراد زیر ۵۰ ساله‌ای که به سرطان روده بزرگ مبتلا می‌شوند، در حال افزایش است.

محققان تخمین می‌زنند اگر وضع کنونی ادامه یابد، تا سال ۲۰۳۰، ۱۱ درصد کل سرطان‌های روده بزرگ و ۲۳ درصد سرطان‌های مقعد در بین افراد زیر ۵۰ سال اتفاق خواهد افتاد. 

هم‌چنین می‌گویند نیمی از افرادی که در مراحل ابتدایی سرطان روده بزرگ هستند، سابقه خانوادگی یا عوامل خطر ژنتیکی این بیماری را ندارند. بنابراین، احتمالا بهترین راه برای پیش‌گیری از ابتلا به این نوع سرطان، تغییر سبک زندگی و روش تغذیه است.

یکی از راه‌کارهایی که محققان برای پیش‌گیری از بروز سرطان روده بزرگ پیشنهاد داده‌اند، مصرف روزانه ویتامین د است. آن‌ها معتقدند کاهش مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین د، مانند تخم‌مرغ، لبنیات، قارچ و ماهی، یکی از عواملی است که باید بیش از همه به آن شک کرد.

با این‌ که پیش از این نیز پژوهش‌گران گفته بودند خوردن مواد غذایی حاوی این ویتامین خطر بروز سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهد، هیچ‌یک درباره بروز زودرس آن، یعنی قبل از ۵۰ سالگی کار نکرده بودند.

دکتر «کیمی ان‌جی»، پزشک و متخصص انکولوژی «مرکز سرطان روده بزرگ زودرس» در بوستون ایالت ماساچوست در امریکا در این باره به «نیوز مدیکال» گفته است: «تغییرات مربوط به تغذیه، یکی از چندین عامل خطری است که ما در مرکز سرطان روده بزرگ زودرس، مشغول بررسی آن هستیم.»

او هم‌چنین گفته است: «ما می‌دانیم که سبک زندگی و تغذیه اثر غیرقابل انکاری بر سرطان روده بزرگ در همه سنین دارد. بنابراین، این برای ما معنادار بود که بعضی از تغییرات در رژیم غذایی، از جمله کاهش مصرف مواد غذایی که حاوی ویتامین د هستند، بر افزایش شمار افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ تاثیر گذاشته باشد.»

تحقیق جدید چه می‌گوید؟

دکتر ان‌جی و همکارانش در مدرسه پزشکی «هاروارد تی‌اچ شان» بوستون به مطالعه رژیم غذایی بیش از ۱۶۶ هزار نفر پرستار زن ۲۵ تا ۴۲ ساله و تحلیل سابقه سلامتی، سبک زندگی و رژیم غذایی آن‌ها پرداخته‌اند. این پرستاران در یک برنامه تحقیقاتی به نام «مطالعه سلامت پرستاران» که از سال ۱۹۸۹ آغاز شده است، شرکت کرده بودند.

در این تحقیق، پرستاران به پرسش‌نامه‌هایی که هر دو سال یک‌بار درباره سبک زندگی، سلامتی و سایر اطلاعات مربوط به وضعیت پزشکی آن‌ها می‌پرسید و هم‌چنین هر چهار سال یک‌بار به پرسش‌‌هایی درباره رژیم غذایی خود جواب می‌داده‌اند. محققان این پژوهش از این داده‌ها استفاده کرده‌اند تا میزان مصرف روزانه ویتامین د شرکت کنندگان را بسنجند.

۱۱۱ نفر از بین پرستاران شرکت کننده در این تحقیق، در بازه سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۵، به سرطان روده بزرگ مبتلا شده‌اند. 

دکتر ان‌جی و همکارانش پس از بررسی سایر عوامل خطر مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل، گوشت قرمز و سبک زندگی کم‌تحرک، متوجه شده‌اند که حتی با وجود سایر عوامل خطر، افرادی که ویتامین د مصرف می‌کردند، کمتر دچار سرطان روده بزرگ شده‌اند.

ویتامین د را از غذا بگیریم یا از قرص؟ 

پزشکان و انکولوژیست‌های مرکز سرطان روده بزرگ زودرس در تحقیق خود به این نتیجه رسیده‌اند که اگر ویتامین د را از مواد غذایی، به‌ویژه محصولات لبنی دریافت کنیم، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ کمتر می‌شود. 

آن‌ها هم‌چنین دریافته‌اند که خوردن غذاهای سرشار از ویتامین د، از خطر ابتلا به پیش‌سازهای سرطان روده بزرگ، مثل آدنوم‌ها یا همان غده‌های خوش‌خیم درون بافت روده و پولیپ‌ها نیز می‌کاهد.

آن گونه که دکتر ان‌جی گفته است، احتمالا حتی مصرف ۳۰۰ یوآی (واحد بین‌المللی) یا در حد سه لیوان شیر در روز، می‌تواند تا ۵۰ درصد به کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ منجر شود.

هم‌چنین دکتر «هانسل کیم»، یکی دیگر از محققان این پژوهش به نیوز‌مدیکال گفته است که احتمالا دلیل این‌ که ویتامین د درون شیر و لبنیات بیشتر از قرص‌های مکمل اثر می‌کند، به دلیل کلسیم موجود در این مواد غذایی است. 

او در ادامه گفته است: «ما هنوز نمی‌دانیم که ویتامین د درون شیرهای سویا و بادام همان کارکرد را دارند یا نه و در واقع نتوانسته‌ایم تفاوت ویتامین داخل لبنیات را با قرص‌های مکمل درک کنیم.»

ویتامین د در کدام غذاها قابل دسترس است؟

پیش از این در گزارشی توضیح داده بودیم که زرده تخم‌مرغ و شیر و ماست غنی‌ شده با ویتامین د، بهترین و ارزان‌ترین منابع این ریز‌مغذی معجزه‌کننده هستند. اما آن گونه که متخصصان تغذیه می‌گویند، ماهی‌های چرب، مثل سالمون و تن، جگر و قارچ هم محتوی مقادیر بالایی از این ویتامین هستند و می‌توانند در کنار نور آفتاب، بدن ما را در برابر بسیاری از بیماری‌ها، از جمله سرطان روده بزرگ و البته کووید-۱۹ مقاوم‌تر کنند.