شایا گلدوست
فعالان رنگینکمانی کُرد احتمال میدهند که یک زن ترنس به نام «مشو» در شهر اربیل به قتل رسیده است. احتمال این میرود که این فرد به ضرب گلوله به دست خانوادهاش به قتل رسیده باشد، اما هنوز جزییات بیشتری از این حادثه در دسترس نیست. طی ماههای اخیر خشونتهای کلامی و فیزیکی علیه جامعه رنگینکمانی حتی از سوی سیاستمداران در اقلیم کردستان افزایش یافته است. بازداشت شماری از همجنسگرایان و اعضای جامعه رنگینکمانی در شهر سلیمانیه به دست نیروهای امنیتی حکومت اقلیم کردستان عراق نیز خبرساز شده و واکنشهای بسیاری را در میان فعالان مدنی و حقوق بشری، بهویژه فعالان حقوق اقلیتهای جنسی و جنسیتی به دنبال داشته است.
***
«پشکو زند»، فعال اقلیتهای جنسی و جنسیتی کردستان با پیگیریهایی که از مادر و دوستان نزدیک «مشو» انجام داده است، میگوید؛ هرچند که گم شدن وی صحت دارد، اما خبر به قتل رسیدن او تاکنون تایید نشده است، وی میگوید: «بیش از دو هفته است که خانواده و دوستان نزدیک از او بیخبر هستند، مادر او تاکید دارد که او را به قتل رساندهاند؛ به این دلیل که بارها توسط پدرش با اسلحه تهدید شده بود. حتی برادر ناتنیاش با چاقو به او آسیب زده بوده است. چند سالی بوده که از خانه و خانواده طرد شده و حمایت آنها را از دست داده بود و خودش به تنهایی مجبور به اداره زندگیاش بوده. حتی در نوجوانی قصد مهاجرت غیرقانونی به اروپا برای رهایی از شرایط سختی که در آن گرفتار بوده را نیز داشته است، اما موفق نبوده و دوباره مجبور شده است که به کردستان برگردد.»
اطلاعاتی که «پشکو زند» از شرایط خانوادگی او به دست آورده است، نشان میدهد که محیط خانواده به دلایل مختلف برای او محیط ناامنی بوده و به دلیل ازدواجهای مکرر پدر و داشتن فرزندان دیگر او بارها توسط برادر ناتنیاش مورد آسیب و خشونت قرار گرفته بود؛ به این خاطر که او را مایه ننگ و بیآبرویی خود میدانستند. او به بهانه دریافت پاسپورت خود پیش پدر رفته بود و از آن روز دیگر از او خبری نیست. با وجودی که مادر وی برای یافتن او به پلیس و دادگاه مراجعه کرده است؛ اما هنوز پلیس موفق به یافتن او نشده است.
«پشکو زند» به قانون کشور عراق اشاره میکند؛ قانونی که در آن هیچ اشارهای به جامعه رنگینکمانی نشده است و به همین دلیل این افراد حمایتی قانونی نیز دریافت نمیکنند. او میگوید: «در قانون نه مجازاتی برای این افراد وجود دارد و نه حمایتی از آنها میشود. اما گروههای تندروی جنوب عراق تا به امروز چندین نفر از اعضای جامعه الجیبیتی را به قتل رساندهاند و زمانی که بخشهایی از عراق در دست داعش بود، مجازاتهای سختی برای این افراد، مخصوصا همجنسگراها صورت میگرفته. اما من فکر میکنم در نواحی شمالی و اقلیم کردستان، شرایط به نسبت کمی بهتر است. به این دلیل که نیروهای مستقر در این مناطق به اندازه مناطق دیگر تندرو نیستند. اما به همان نسبت شرایط برای این افراد از نظر اجتماعی و قانونی شرایط مساعدی نمیباشد. ترنسها امکان جراحی ندارند و برای انجام جراحیها مجبور هستند که به ایران بروند، اگر بتوانند گذرنامه دریافت کنند.»
او معتقد است که دولت حاکم بر کردستان عراق با سکوت و نادیدهانگاری جامعه رنگینکمانی این فرصت را به جامعه، مذهبیون و تندروهای افراطی که در مجلس کردستان هستند میدهد که علیه اعضای جامعه رنگینکمانی نفرتپراکنی کنند. به عنوان مثال «عمر گولپی»، نماینده یکی از احزاب اسلامگرای افراطی است که بارها و بارها حملات توهینآمیز و خشونتآمیزی را علیه اعضای جامعه الجیبیتی انجام داده و حتی از مردم و نیروهای امنیتی میخواهد که با این افراد مقابله کنند.
«پشکو زند» فرهنگ عموم جامعه را نیز برای پذیرش رنگینکمانیها مناسب نمیداند و نفوذ مراجع و مبلغان مذهبی را نیز در ایجاد این دیدگاه منفی در جامعه تاثیرگذار و مخرب میداند؛ «اکثر این افراد از خانواده طرد شده و مجبور هستند که مستقل زندگی کنند، اما تهیه مسکن و پیدا کردن شغل مناسب به دلیل اینکه مجرد هستند و ظاهر و بیان جنسیتی متفاوتی با آنچه که مورد پذیرش جامعه است دارند، برایشان سخت و یا حتی غیرممکن است.»
او شرایط سلیمانیه را به دلیل نفوذ حزب اتحادیه میهنی برای جامعه رنگینکمانی کمی بهتر میداند، اما در چند ماه گذشته با دستگیری چند تن از اعضای جامعه رنگینکمانی شرایط در سلیمانیه نیز برای این افراد تغییر کرد. البته به دلیل فشار فعالان و درخواست کنسولگری آمریکا و نهادهای حقوق بشری مجبور به آزاد کردن آنها شدند. او زندگی افراد رنگینکمانی را در اقلیم کردستان زیرپوستی توصیف میکند و معتقد است که وضعیت آنها از کشورهایی مانند ایران و ترکیه نیز بسیار بدتر است. به نسبت عراق، آنها در کردستان از امنیت بیشتری برخوردارند؛ اما شرایط با آنچه که باید باشد، فاصله زیادی دارد.
او فعالیت در حوزه الجیبیتی کردستان را بسیار سخت میداند. او میگوید: «علاوه بر نیروهای امنیتی و حکومت، فعالین این حوزه از سوی ملیگرایان و بیشتر مذهبیون مورد خشونت و تهدید قرار میگیرند. من به شخصه روزی نیست که پیام تهدیدآمیز دریافت نکنم. به همین دلیل فعالیت در این حوزه برای افراد بسیار دشوار میشود. تنها سازمانی که در عراق و کردستان به صورت مستقیم در حوزه الجیبیتی مشغول به فعالیت بود، «سازمان راسام» بود که با شکایت حزب اسلامگرا به نمایندگی «عمر گولپی» فعالیتش به حالت تعلیق درآمد.»
«پشکو زند»، به عنوان یکی از فعالان کُرد اقلیتهای جنسی و جنسیتی از سکوت سیاستمداران، روشنفکران و رسانههای کُردی در برابر شرایط و خشونتها و تبعیضهایی که جامعه رنگینکمانی در کردستان تجربه میکنند، اظهار نارضایتی میکند. چون این سکوت ممکن است به قیمت جان آنها تمام شود. اما با این وجود به آینده نیز بسیار امیدوار است: «به آینده بسیار امیدوارم، چون شرایط را با گذشته خیلی متفاوت میبینم. اعضای جامعه رنگینکمانی نسبت به گذشته فعالتر شدهاند، با وجودی که سازمانی برای حمایت آنها وجود ندارد و مورد حملات خشونتآمیز تهدیدآمیز نیز قرار میگیرند. بسیاری از این افراد وقتی از کردستان خارج میشوند با هویت آشکار با رسانههای مختلف صحبت کرده و صدای افرادی میشوند که نمیتوانند آزادانه به فعالیت بپردازند. یکی از اتفاقات قشنگی که در چند سال اخیر رخ داد، این است که ما توانستیم کلمات توهینآمیز و نامناسبی را که در زبانمان وجود داشت، تغییر داده و کلمات مناسبتری را جایگزین آنها کنیم. مانند کلمه «په لکه زرینه» که به معنای رنگینکمان است و امروز برای معرفی جامعه الجیبیتی در زبان کُردی از آن استفاده میشود. من به شخصه به آینده امیدوارم و میدانم که ما میتوانیم شرایط را تغییر دهیم.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر