اگر یکی از این روزها کارتان در ادارهای دولتی گیر کرد، نیاز به بستری شدن در یک بیمارستان دولتی داشتید، در دادسرا کارتان پیش نمیرفت، گذرتان به شهرداری افتاد، خلافی ماشینتان را باید پرداخت میکردید، در یک مزایده یا مناقصه شرکت کردید، خواستید به شرکتی خصوصی کالایی بفروشید و احیانا کسی از شما پول چایی یا سهم دوستان را خواست، هیچ تعجب نکنید.
میگویند ایران به شدت درگیر فساد اداری و رشوهخواری است. اصلا شاید شما بهتر از ما بدانید. آخرین باری که سهم دوستان را پرداخت کردید و یا یک هدیه «ناقابل» برای موردی بسیار «قابل» دریافت کردید، کی بود؟ اسمش «فساد» است، ولی این فساد تنها به رشوه ختم نمیشود؛ پارتی بازی هم در همین مقوله میگنجد.
اینجا و آنجا «آشنا» داشتن یا کسی را داشتن که «کار آدم را راه بیاندازد» یعنی فساد.
سازمان شفافیت بینالمللی در تازهترین گزارش خود رتبه ایران را از میان ۱۷۷ کشور مورد بررسی، در جایگاه ۱۴۴ قرار داده است. وضعیت ایران از سال قبل هم بدتر شده و 11 پله دیگر سقوط کرده است در حالی که 10 سال پیش در جایگاه ۷۸ قرار داشت.
امروز فساد اداری و رشوهخواری در ایران دیگر یک راز مکتوم نیست، حتی از دید بسیاری دیگر، شرمآور هم نیست؛ «همه باید کارشون بگذره»!
دلایل مختلفی برای گسترش فساد و رشوه در کشور ارایه میدهند؛ برخی بر این باورند که دلیل اصلی آن فقر است و کمبود درآمدها و سختی معیشت، افراد را به دریافت رشوه وادار میکند. برخی معتقد به فاصله طبقاتی ناعادلانهاند و گروهی دیگر، از بین رفتن اعتماد نسبت به پاکی و درستی مقامات ارشد اجرایی و قضایی را دلایل اصلی میدانند. گروهی هم هستند که نبود قوانین درست و یا در صورت بودن آنها، اجرا نشدن و نبود نظارت بر آنها را مسبب این وضعیت میدانند.
هر چه که هست، زشتی سوء استفاده از امکانات و رشوه خواری در سطوح و اندازههای مختلف آن تقریبا در حال از بین رفتن است.
ایران قطعا تنها کشوری نیست که درگیر این سطح گسترده از پارتی بازی، آشنابازی و رشوهگیری است. اتفاقا کشور ما در منطقهای قرار دارد که شرایط را در آن فقط میتوان اسفبار توصیف کرد. از میان همسایههای ما، تنها ترکیه و ارمنستان هستند که در گروه دورقمیها قرار میگیرند و رتبه فسادشان زیر 100 است. افغانستان با رتبه ۱۷۵ در زمره فاسدترینهاست، عراق در جایگاه ۱۷۱ قرار گرفته است، آذربایجان و پاکستان هم جایگاه ۱۲۷ را اشغال کردهاند.
فساد و رشوهخواری در کشور میلیاردی هندوستان هم مسالهای بزرگ است و بسیاری معتقدند که بدون رشوه تقریبا هیچ کاری در این کشور پیش نمیرود. اگر رتبه هندوستان ۹۴ از ۱۷۷ باشد، میتوانید تصور کنید وضعیت ما چیست. ولی هستند آدمهای زیادی که در هندوستان بیکار ننشستهاند و با رشوه و فساد مبارزه میکنند.
«اسکناس بیارزش» یا «اسکناس صفر روپیهای» یکی از تازهترین این ابتکارات است. ظاهر این اسکناس درست مانند یک 50 روپیهای است، ولی روی آن عدد صفر نوشته شده و از مردم خواسته شده در هنگام رویارویی با تقاضای رشوه از سوی هر کسی، «اسکناس صفر روپیهای» را ارایه دهند تا نشان دهند رشوه را زشت میدانند.
آغازگر این کمپین ضد فساد معتقد است که باید نام این اسکناسها را «سلاح غیرخشونتآمیز عدمهمکاری» گذاشت. این ایده مورد استقبال بسیاری در جهان قرار گرفته و به سرعت در حال گسترش در سایر کشورهاست؛ از آرژانتین تا مالزی.
« ویجای آناند» که گروهش موسوم به «ستون پنجم» (Fifth Pillar) این کارزار ضد فساد را شروع کرده، از سال ۲۰۰۷ تا به امروز بیش از دو و نیم میلیون از این اسکناسها چاپ و توزیع کرده است.
سال آینده در یمن هم از این اسکناسها چاپ خواهد شد. یمن نیز یکی از کشورهایی است که با فساد و رشوهخواری دست به گریبان است. ولی «مریم عدنان»، یکی از فعالان ضد فساد معتقد است که نسل جوان یمن علاقهمند به ایستادن در برابر فساد است و گروه او 5هزار «اسکناس ریال پاک دستی» را در مدرسهها و دانشگاهها توزیع خواهند کرد.
مریم عدنان معتقد است پیش از تغییر قوانین، باید فکر آدمها را تغییر داد.
البته در بعضی از کشورها دادن این اسکناسهای بیارزش و نمادین میتواند حامل ریسک فراوانی باشد، ولی نباید فراموش کرد که پیام مهمی که این اسکناسها به متقاضیان رشوه میدهند این است که ارایه دهنده اسکناس، وابسته به یک گروه ضد فساد قدرتمند است.
جای اسکناس صفر تومانی در ایران خالی است.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر