مهدی جلالی تهرانی
اوباما در سفر خود به سوئد درباره حمله به سوريه گفت که اعتبار او در معرض خطر نیست، بلکه این اعتبار جامعه بینالمللی میباشد که در معرض خطر قرار گرفتهاست. سخن اوباما ما را در برابر مسئلهاى میگذارد که فراتر از مشکل سوریه است؛ معضلِ جامعه بینالمللی.
اگر بشار اسد از سلاح شيميايى عليه هم وطنان خود استفاده كرده، واقعا بايد چه كرد؟ جامعه بینالمللی چیست که اوباما اعتبار آن را مورد سوال قرار میدهد؟ در این باره من در صفحه فیس بوک خود نظرخواهی کردم.
بیژن حکمت، فعال سیاسی، در پاسخ نوشت: «اگر فرض کنیم که یقین حاصل شده است که دولت سوریه سلاح شیمیایی بکار برده، مرجع واکنش و تعیین مجازات شورای امنیت است.» او در عین حال گزینه دخالت جامعه جهانی را خارج از چارچوب شورای امنیت نفی نکرد، اما برای آن شرط گذاشت: «تنبیه نظامی بدست امریکا و فرانسه نیز اگر در چارچوب نقشه راهی برای حل بحران سوریه با شرکت ایران و روسیه قرار نگیرد کار عبثی است.»
اولین بار در سال ۱۹۴۶ شورای امنیت در واکنش به هرج و مرجی که منجر به جنگ جهانی دوم شد، در لندن تشکیل شد. کشورهای قدرتمندِ پیروز در جنگ که از تجربه هولناکی در عرصه بینالمللی بیرون آمده بودند، تصمیم گرفتند به اختلافات میان کشورها سر و سامانی قانونی بدهند. آنها برای خود صندلیهایی دائمی در شورای امنیت چیدند؛ همچنین برای برقرارى موازنهای قانونی میان خود، حق وتو را وضع کردند. از آن زمان تاکنون تنها مرجع بین المللی برای تعیین مجازات کشورها شورای امنیت بودهاست. اما به مرور زمان حق وتو بیش از آن که باعث موازنه میان اعضای دائم بشود، عملا باعث ناکارآمدی شورای امنیت شده است. آخرین بار، روسیه و چین در تابستان گذشته قطعنامهی تحریم سوریه را که پیشنویس آن توسط بریتانیا نوشته شده بود، در شورای امنیت وتو کردند. پیش از آن روسیه و چین دو قطعنامه دیگر را نیز در مورد سوریه وتو کرده بودند.
مرتضا کاظمیان، روزنامه نگار، بخشی از پیچیدگی مشکل سوریه را مربوط به روش دوگانه کشورهای عضو شورای امنیت دانست. از نظر او، این کشورها منافع ملی خود را بگونهای تعریف میکنند که منجر به دوگانگی سیاست آنان در برابر مشکلات بینالمللی میشود. او اضافه کرد که همچنین مشخص نیست، در خارج از چارچوب شورای امنیت، هدف کشورهای همسو برای مقابله با سوریه «گوشمالی یا براندازی» خواهد بود. از دید وی بخش دیگر معضل سوریه این است که «واقعا معلوم نیست کدام شکل و سطح از برخورد، حتی حقوق بشر و منافع ملی و امنیت و آزادی و رفاه شهروندان سوری را تامین می کند.»
با این وجود، بیشتر کسانی که به پرسش من جواب دادند، معتقد بودند که کاربرد سلاح شیمیایی باید پاسخی مناسب دریافت کند. اما اغلب در مورد این که چه پاسخی مناسب است و چه کسانی باید پاسخ بدهند، تردید داشتند.
مرتضا نگاهی، روزنامهنگار، ثمره تاریخی دخالتهای بازدارنده آمریکا و جامعه جهانی در برابر نازیهای آلمان، جنگهای پاکسازی قومی بالکان، عراق و افغانستان را مثبت ارزیابی کرد. او با اشاره به جریحهدار شدن وجدان میلیونها نفر شهروندان جهان از جنایات اسد، نوشت: «سخنان اوباما پیرامون وجدان خفته جامعه جهانی و مردم آمریکا هم اشاره صریحی به بیداری وجدان جامعه جهانی دارد.»
علی اکبر مهدی، جامعه شناس، نوشت: «بیشك آمریكا از این كه بتواند افكار عمومی دنیا را به انساندوستی خود در مخالفت با كاربرد سلاح های شیمیایی قانع كند خوشحال خواهد شد. بعنوان یك شهروند ایرانی-آمریكایی، من هم اگر چنین باشد و چنین شود خوشحال خواهم شد. اما آیا با توجه به ابهاماتی كه در یافتن مقصر هنوز وجود دارد و نیز منافع مشخص و طرفدارانه آمریكا در این مخاصمه، دخالت نظامی در سوریه به چنین تصویری كمك میكند؟»
دخالت جامعه بینالمللی از نگاه حسین قاضیان، جامعه شناس، منوط به یافتن پاسخ مناسب به پنج پرسش بود: «۱- آیا اقدام جامعه بین المللی، مبانی ونیز، رویههای مشخصی دارد یا یک کشور یا جمعى از کشورها میتوانند از جانب خود و به هر شیوه که تشخیص میدهند به نیابت از جامعه بینالمللی اقدام کنند؟ ۲- آیا اقدام جامعه بینالمللی صرفاً برای تنبیه ناقض قانون است یا برای رفع مخاصمه بین طرفها یا برای برقراری عدالت؟ ۳- اگر اقدام جامعه بین الملل قرار باشد جنبهی تنبیهی داشته باشد، حدود این تنبیه چیست؟ ضرب شصت نشان دادن به رژیم سوریه، جلوگیری از تکرار استفاده از سلاح شیمیایی، برقراری موازنه بین رژیم اسد و مخالفان، سرنگونی رژیم اسد، برقراری دموکراسی؟ ۴- کدام یک از این اقدامات جزء وظایف جامعه بین الملی است؟ ۵- کدام یک از این اقدامات احتمال دارد به نتیجهی مورد نظرش منجر شود؟»
سعید بشیرتاش، تحلیلگر سیاسی، در نقد شورای امنیت نوشت: «خيلى خوب مى دانيم كه اعضاى اين شورا را نه قاضى هاى برجسته و بىطرف، كه دولتها تشكيل مىدهند. دولت هايى كه پيش و بيش از هر چيز مسئول حفظ منافع ملى خود هستند.» با توجه به این واقعیت، وی معتقد بود که اکنون ما باید به پرسشهای دیگری پاسخ بدهیم: « آيا دخالت نظامى آمريكا در سوريه به سود ايران و منافع ملى ما است یا نه؟ آيا اين دخالت به سود مردم سوريه خواهد بود يا نه و اينكه اين حمله نظامى باعث كاهش جنايت هاى سازمان يافته عليه مردم سوريه خواهد شد يا نه؟ و آيا اين حملات ديگر ديكتاتورهاى جهان را در موضع ضعف قرار خواهد داد يا نه؟»
مینا سیگل، عضو هیئت امنای دادگاه ایران تریبونال، معتقد بود که سخنان اوباما را «میتوان کاملا یک نقطه عطف تاریخی خواند که در یک برحه بسیار حساس امریکا جامعه جهانی را به منظور چاره اندیشی و اقدام درست در مقابل یک تجاوز و نقض حقوق بشر فراخواندهاست. شاید این اولین باری باشد که جامعه جهانی - نه فقط دولت های غربی و یا ابر قدرت ها - فراخوانده شدهاند که فعالانه وارد عرصه تصمیمگیری شوند.» او همچنین ابراز امیدواری کرد: «بدون شک یک روز دنیا میبایست به این سمت قدم بر میداشت . شاید آنروز همین امروز باشد!»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر