مینو علوی
در دنیای امروز پژوهشهای زیادی درباره جزییات زندگی انجام میشود که گاه نتایج اعجابآوری دارند؛ مثلا با تغییر رژیم غذایی یا عادت خواب و یا حتی انجام یک ورزش کوچک، ممکن است بتوانیم جلوی نفوذ یک بیماری سخت را در بدن خود بگیریم. «ایرانوایر» در سلسله مطالبی با عنوان «سلامت روح و جسم»، به همین جزیيات و تغییرات کوچک و قابل دسترس میپردازد که روی کیفیت زندگی تاثیرات شگرف دارند.
***
اگر در سن یائسگی هستید و با علایمی مانند گُرگرفتگی، سردرد، زنگ زدن گوش به دکتر مراجعه کردهاید ولی دکتر به شما میگوید که چیزی نیست و از علایم یائسگی است، احتمالا شما هم با نوعی از تبعیض جنسیتی روبهرو شدهاید که آن را تبعیض پزشکی میخوانند. اگرچه تبعیض جنسیتی پزشکی موضوع جدیدی نیست و فمینیستها و فعالان زنان سالها است درباره آن حرف میزنند اما به تازگی گروهی از پزشکان متخصص قلب، زنان و غدد در اروپا در مقالهای مشترک از بیتوجهی پزشکان به فشارخون بالا در زنان صحبت به میان آوردهاند. این پزشکان از زنانی که بین ۴۵ تا ۵۵ سال سن دارند، خواستهاند که فشار خون خود را در خانه اندازهگیری کنند و با ورزش کردن روزانه و تغذیه سالم، از خطر سکتههای قلبی و مغزی و سایر بیماریهای مرتبط به فشارخون بالا بکاهند.
چرا پزشکان فشارخون بالا در زنان را نادیده میگیرند؟
یکی از ابعاد تبعیض جنسیتی نسبت به زنان، تبعیض پزشکی به معنای نادیده گرفتن بدن زنان در مطالعات پزشکی یا هیچانگاری بیماریها و ناراحتیهای جسمی آنها توسط پزشکان است.
گفته میشود که علت اصلی نادیده گرفتن بیماریهای زنان توسط پزشکان، نگاه جهتدار و متعصب به آنها است. حتما شما هم شنیدهاید که «فلان خانم همه چیز را گنده میکند» یا «فلان خانم باد هم از کنارش در میشود، میرود دکتر».
متاسفانه این کلیشهسازیها فقط مربوط به مردم عادی نیست، پزشکان و دانشمندان علم پزشکی هم از آن بری نیستند. بهتازگی پزشکان اروپایی پرده از یکی دیگر از این نگاههای متعصب برداشتهاند. در سند اجماع پزشکی که از سوی پزشکان متخصص زنان و زایمان، قلب و عروق و غدد در «مجله اروپایی قلب» منتشر شده، موضوع هیچانگاری فشار خون بالا در زنان توسط پزشکان مطرح شده است.
در این سند از پزشکان خواستهاند که موضوع فشارخون بالا در زنان را جدی بگیرند و برای تشخیص آن را در زنان میانسال بیشتر تلاش کنند. همچنین گفته شده است که فشارخون بالا در زنان اغلب از سوی پزشکان بهعنوان علایم استرس یا یائسگی محسوب شده است. بنابراین با غفلت از کنار آن عبور میکنند و برای تحت کنترل قرار دادن آن کاری انجام نمیدهند.
پزشکان نویسنده این سند گفتهاند که چون تا پیش از این در علم پزشکی تصور میشده است که مردان بیشتر در خطر ابتلا به فشارخون بالا هستند، بسیاری از پزشکان در تشخیص خود کمتر احتمال میدهند زنان فشار خون بالا داشته باشند. البته نویسندگان این سند گفتهاند این کلیشه که مردان بیشتر فشارخون بالا میگیرند تا قبل از ۴۵ سالگی تا حدودی درست است ولی زنانی که باردار یا در حال یائسگی هستند هم در معرض خطر ابتلا به بیماری فشارخون بالا قرار دارند. بنابراین پزشکان باید این خطر را جدی بگیرند تا جلوی سکته مغزی و ایست قلبی زنان میانسال گرفته شود.
دکتر «آنجلا ماس»، یکی از نویسندگان اصلی این سند معتقد است که مقصر نادیده گرفته شدن فشار خون بالا در زنان فقط پزشکان نیستند. او در مصاحبهای که روز پنجشنبه چهارم فوریه ۲۰۲۱ با وبسایت «هلثلاین» انجام داده، گفته است که خود زنان نیز مقصرند زیرا عموما علایم فشارخون بالا را مربوط به استرس میدانند و از پذیرفتن اینکه ممکن است بیماری فشارخون بالا داشته باشند، طفره میروند.
او همچنین معتقد است که معمولا پزشک باید مدت زمان زیادی صرف قانع کردن زنان کند تا بپذیرند بیماری فشارخون بالا دارند و باید درمان را آغاز کنند.
دکتر ماس همچنین معتقد است که شروع فشارخون بالا معمولا در زنان با شروع یائسگی همراه است و این منجر به همپوشانی علایمی میشود که بیشتر مواقع قابل تفکیک نیستند.
کدام علایم فشارخون بالا با یائسگی اشتباه گرفته میشود؟
از نظر دکتر ماس، علایمی مانند گُرگرفتگی، اختلال در خواب، درد قفسه سینه، درد در قسمت بالایی کمر و بین شانهها، ضربان قلب نامرتب، سردرد، تورم در پاها، قوزک پا و در بعضی موارد دستها علایمی هستند که معمولا با یائسگی اشتباه گرفته میشوند. برخی دیگر از پزشکان علایمی مانند زنگ زدن گوشها و ناتوانی در تمرکز را نیز از جمله علایم هم پوشاننده با یائسگی میدانند. بنابراین اگر در سن یائسگی هستید و پریود شما دچار اختلال شده است، فشارخون بالا را جدی بگیرید و مدام آن را کنترل کنید. در شرایط اقتصادی و اجتماعی دشواری مانند اکنون، ممکن است به این تله بیفتید که درمان را به دلایل اقتصادی یا کرونا به تعویق بیاندازید. در مقابل این تله هوشیار باشید و به موقع اقدام کنید. شما برای حمایت از خانواده و عزیزان خود باید سالم و تندرست باشید.
چرا خطر ابتلا به بیماری فشارخون در زمان یائسگی بیشتر است؟
بدن زنان جوان و افرادی که عادت ماهیانه میشوند، به مقدار بالایی هورمون استروژن تولید میکند و این هورمون بهترین بازکننده عروق است. بنابراین خطر ابتلا به فشارخون بالا در افرادی که عادت ماهیانه میشوند، بسیار کم است. اما بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی به دلیل پایان دوره باروری در زنان و افرادی که دستگاه تناسلی منتسب به زنان دارند، میزان تولید هورمونهای استروژن و پروژسترون بهشدت کاهش مییابد. در واقع این هورمونها در یک چرخه که برای برخی به صورت ماهانه تکرار میشود، منجر به آزادشدن تخمک از تخمدانها میشوند. بنابراین وقتی سن باروری به اتمام میرسد، بدن دیگر نیازی به تولید زیاد این دو هورمون ندارد و از میزان ترشح آنها کاسته میشود.
علایمی مانند گُرگرفتگی، تپش قلب و اختلال در خواب که در دوره یائسگی اتفاق میافتند و متاسفانه با علایم فشارخون بالا یکی هستند، بهدلیل کاهش ترشح استروژن و پروژسترون رخ میدهند. بههمین دلیل است که برخی پزشکان برای افرادی که در حال یائسه شدن هستند، هورمونهای جنسی تجویز میکنند تا از شدت علایم بکاهند.
بههرحال، به دلیل کاهش ترشح استروژن، زنان در سنین بین ۴۰ تا ۷۰ سالگی در معرض خطر ابتلا به بیماری فشارخون هستند و برای طول عمر بیشتر و مفیدتر باید در این دوران مدام تحت کنترل باشند. در زنان بالای ۷۰ سال متاسفانه ریسک فشارخون بالا بسیار زیاد است؛ بهنحوی که در این سن، زنان بیشتر از مردان فشارخون میگیرند. از این جهت، کنترل فشارخون در سنین ۴۰ تا ۷۰ سالگی و ورزش کردن و تغذیه سالم برای زنان بسیار حائز اهمیت است.
زنان ترنس بیشتر از زنان سیس در معرض خطر فشارخون بالا هستند
درست است که زنان ترنس یائسگی را به شکل زنانی که با اندام جنسی منتسب به زنان به دنیا آمدهاند، تجربه نمیکنند ولی چون برای مدت طولانی هورمون مصرف میکنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری فشارخون هستند. بنابراین داشتن سبک زندگی سالم و کنترل فشارخون بهصورت روزانه باید برای آنها در اولویت قرار داشته باشد.
در نظر داشته باشید که فشارهای اجتماعی و نابرابری جنسیتی برای زنان ترنس بیشتر است. بنابراین، از یک سو احتمالا زنان ترنس علایم فشارخون بالا را بیشتر از زنان سیس با استرس اشتباه میگیرند چون بیشتر استرس دارند و از سوی دیگر نیز ممکن است ترنسهراسی جامعه آنها را به خودداری از مراجعه به پزشک وا دارد. در این شرایط بهتر است افراد ترنس پزشک معتمدی پیدا و با مراجعه مرتب به او، از سلامت جسم خود اطمینان حاصل کنند.
برای جلوگیری از نادیدهگرفته شدن فشارخون بالای خود چه کنیم؟
اگر چه یک سوی قضیه تبعیض پزشکی علیه زنان و سایر اقلیتهای جنسیتی، جامعه پزشکی است اما سوی دیگر، خود ما هستیم. بنابر گفته دکتر ماس، از نویسندگان اصلی سند پزشکان اروپایی درباره نادیده گرفته شدن فشارخون بالا در زنان میانسال، خود زنان هم باید پیگیر کنترل فشارخون خود باشند. او پیشنهاد کرده است همه افرادی که در سن یائسگی هستند، یک دستگاه فشارخون در خانه داشته باشند و به صورت روزانه فشارخون را بگیرند. او همچنین گفته است اگر فشار شما چندین بار در روز بالای ۱۲۰ روی ۸۰ باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.
پزشک میتواند با نصب «هولتر» روی بازوی شما، فشارخونتان را در مدت یک شبانهروز اندازهگیری کند و با بررسی دادههای آن که در حافظه دستگاه ذخیره شده است، به این نتیجه برسد که شما بیماری فشارخون دارید یا خیر.
ممکن است خرید دستگاه فشارخون برای شما و خانواده مقدور نباشد. در اینصورت میتوانید این دستگاه را با دوستان خود به صورت شریکی بخرید و هفتهای یک بار آن را بین خود دست به دست کنید. احتمال اینکه ظرف دو سه هفته فشار خون بالا بگیرید، بسیار ضعیف است. حتی در دورانی که به این دستگاه دسترسی ندارید هم میتوانید در خانههای بهداشت یا درمانگاههای عمومی فشار خون خود را اندازه بگیرید.
در نهایت اگر در جریان اندازهگیریهای روزانه فشارخون خود متوجه شدید که میانگین فشارتان بالاتر از ۱۲۰ روی ۸۰ است و پزشک تشخیص داد که بیماری فشار خون دارید، لطفا داروهای تجویز شده را حتما بهموقع مصرف کنید. یادتان باشد که نخوردن قرصهای فشارخون ممکن است منجر به سکته مغزی، ایست قلبی و مرگ شود. ورزش روزانه را هم فراموش نکنید؛ حتی اگر یک تکان خوردن جزیی پشت میز کارتان باشد. نخوردن چربیهای اشباع شده و ورزش روزانه به مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه، در کنار کنترل همیشگی فشارخون در سالهای یائسگی و بعد از آن، میتواند شما را جزو آن دسته از زنانی قرار دهد که سالهای سال کنار عزیزان خود سالم و بانشاط زندگی میکنند.
مطالب مرتبط:
۹ راه کنار آمدن با افسردگی پس از زایمان
۷ پیشنهاد برای تابآوری؛ در شرایط عدم قطعیت مثل این روزها چه کنیم؟
با آجیل و آب انگور به جنگ پارکینسون بروید
آفتاب بگیرید، بخوابید و نیمرو با سیر تازه بخورید؛ راههای کمهزینه برای مقابله با کرونا
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر