بیروت: بهشت روی انبار باروت

منظره بیروت از ساحل پلاژ خصوصی Sporting

یه روز طول نکشید. فهمیدم بیروت جای من نیست. انقد خط قرمز زیاد هست که دیر یا زود خودم را بکشتن می دم. باید سرمو پایین بندازم و فضولی نکنم. ولی چکار کنم؟ کنجکاوم و کارم خبرنگاریه. یه خبرنگارِِ بدون کارت خبرنگاری، که اینجا راحت با جاسوس عوضی می گیرن. یه روز دیگه بیشتر اینجا نیستم و گرنه کار دست خودم می دادم.

***

بیروت یه بهشتِ روی انبار باروت. سرازیر شدن ۵۰۰ هزار مهاجر سوری به این کشور و پیوستن حزب الله به نیروهای بشرالاسد و بالا گرفتن تنش های قومی و درگیری های شبه نظامیان در بالا و پایین کشور و بن بست مذاکرات در مورد انتخابات آینده و ورشکستگی اقتصادی، لبنان رو در وضعیت خطرناکی قرار داره. حتی خطرناکتر از وضعیت نسبتن خطرناک همیشگی.

اگه کسی رو از جای دیگه دنیا چشم بسته بیارن به یکی از محله های شیک بیروت فکر می کنه تو یکی از متمدن ترین و ثروتمندترین شهرهای دنیاست. نه فقط جهان عرب. مثل پاریس می مونه قبل از هجوم هیتلر. نگرانی هست اما جنگ و فلاکت براشون چیز تازه ای نیست.

پایتخت ماشین های لوکس دنیا؟ یکی از نمایندگی های ماشین های فراری در بیروت.

هفته پیش که رسیدم اولین چیزی که توجهم رو جلب کرد، تعداد ماشینای لوکس بود. حاضرم شرط ببندم هیچ شهری این همه ماشین گرون قیمت نداره. نه نیویورک. نه پاریس. نه دبی. دیروز کنار خیابون معمولی تو حمراء ایستادم و فیلم گرفتم و بعد رفتم یکی یکی شمردم:‌ در عرض سه دقیقه و نیم ۱۹ تا بنز، ۷ تا ب ام و، ۳ تا لکسوس، ۲ تا رنج روور، یه کادیلاک و یه هامر از جلوم رد شدن. همه نو و تر و تمیز. ولی از طرف دیگه از وسایل نقلیه عمومی مثل اتوبوس خبری نیست.

محله نهر الکلب با ساختمان های بلند بازرگانی و مسکونی نوساز.

قیمت ملک با تصوری که از لبنان جنگ زده وجود داره نمی خونه. آپارتمان ۲۰۰ متری در محله نیمه مرفه حمراء راحت یه میلیون دلار ارزش داره. پنج تا خیابون اون ورتر دو سه برابر گرونتره.  یه روز رفته بودم آپارتمان دوخوابه ی خیلی ساده یه دوست لبنانی که توی ساختمونی بود که حداقل ۵۰ سال عمر داشت. پرسیدم اجاره چقد می دی؟‌ گفت ماهی ۱۲۰۰ دلار. باور نکردنیه. 

لبنان حدود ۴ میلیون جمعیت داره که یه میلیون و نیم شون تو بیروت زندگی می کنن و از این تعداد شاید ۱۰۰ هزار نفرشون ثروت کلانی دارن. ثروتی که یه بخشش از سرمایه گذاری و تجارت در خارج از کشور بدست اومده و یه بخشش از توریزم.

پلاژ خصوصی Sporting

بیروت هنوز بقول معروف زمین بازیِ پولدارای عربستان و شیخ نشینای خلیج فارسه. اینجا می تونن تو موناکو باشن بدون اینکه تو موناکو باشن. برای خیلی از اروپایی ها هم جذابه. فرهنگ مدرن جهانی با آزادی های فردی و دینی بیشتر از مردم هر کشوری تو خاورمیانه تو لبنانی ها رسوخ کرده. اونقد که تو پاریس و لندن زن باحجاب می بینی، تو بیروت نمی بینی. اینجا به زن ها متلک نمی گن. صدها کافه و بار تا دیر وقت بازن. کنار دریا بیا بین چه خبره! برای همین تعجب نداشت وقتی چند سال پیش نیویورک تایمز بیروت رو بعنوان یکی از شهرهای تاپ توریستی معرفی کرد.

محله توریستی جمیزه با بارهای مشروب فروشی اش جلوی مسجد الامین.

ولی امسال فرق می کنه. خیلی فرق می کنه. هتل ها تقریبا خالی ن. خیلی از تورهای پر درآمد به مناطق زیبای طبیعی و تاریخی خصوصن تو دره بقاع بخاطر بالاگرفتن درگیری بین شبه نظامیای طرفدار و مخالف سوریه تعطیل شدن. از یکی پرسیدم می تونم برم خرابه های باستانی رومی ها رو تو بعلبک ببینم؟ گفت دیوانه شدی؟ اصلن فکرشم نکن. اوضاع اونجا بهم ریخته.   

جالب اینه که تنها بخش سالم و هنوز پرسود لبنان بانکها هستن. تو این ده روزی که بیروت بودم شاید از جلوی شعبه ی سی تا بانک مختلف لبنانی و خارجی رد شدم. شاید هم بیشتر. بحران اقتصادی روی سوپر پولدارا تاثیری نداره. و جالبتر اینکه شیعه ها، که زمانی فقیرترین قشر این کشور بودن حالا نه تنها از نظر نظامی و سیاسی بلکه از نظر مالی هم رو اومدن. 

دیروز با یه ایرانی که سالهای زیادی تو لبنان زندگی کرده صحبت می کردم می گفت اخیرن تجار و مهاجران شیعه لبنانی تو خیلی از کشورای خلیج فارس و آفریقا موفق بودن و  ثروت زیادی بدست آوردن. می گفت اینا الان حتا تو تجارت الماس دنیا دارن بطور جدی با یهودی ها رقابت می کنن و می گن «خط مقدم جنگ فقط جنوب لبنان نیست، آفریقای جنوبی هم هست.»

اینجا که توی کافه ی Times Square تو حمراء، یکی از محله های مرفه بیروت، نشستم بحران رو نمی فهمم. رفاه کم و زیاد بخشی از جمعیت این کشور گمراه کنندس. واقعیت غم انگیزی بیروت رو محاصره کرده. بحران سوریه حال همه رو گرفته.

قرار بود اینجا هتل Holiday Inn بشه که در جریان یکی از کشمکهای فرقه ای به این روز افتاده.

از مرزهای ناامن و پر سوراخ لبنانه که بیشترین سلاح و مواد منفجره و جنگجو به همه ی طرفین جنگ سوریه می رسه، نه از ترکیه، اردن یا عراق، و نه حتا از طریق پل هوایی ایران و روسیه. تو بیروت هر نوع اسلحه و مهمات که بخوای هست. از یکی پرسیدم کلاشنیکف چند؟‌ ۱۰۰۰ دلار؟ گفت نه ۱۷۰۰ تا. بیا همین الان ببرمت یه زیر زمین نزدیک اینجا می فروشن. ریخته. فشنگ دونه ای دو دلار.  

یه کسی که سفارتی های ایرانی رو می شناسه می گفت «خبر موثق» داره که حزب الله ۲۵۰۰ کوماندو ورزیده به سوریه اعزام کرده. از اون طرف هم هزاران جوون سنی ضد اسد از تونس و لیبی و مصر و یمن و ... با پول سعودی و قطری و سلاحهای آمریکایی و انگلیسی و فرانسوی... مثلن دارن برای اسلام جهاد می کنن. دموکراسی چی کشک چی؟

چند روز پیش با زید حمدان یکی از موزیسین های معروف نسل جوان صحبت می کردم. گفت‌‌:‌

-- اوضاع خیلی بده.

-- از نظر من که فقط از بیرون اخبار لبنان رو دنبال کردم اوضاع اینجا توی این سی چل سال همیشه بد بوده. الان چه فرقی داره؟

-- باید بری وضعیت مهاجرای سوری بدبخت رو ببینی. دعواهای فرقه ای خیلی بدتر شده. الان مثل افت و خیزای گذشته نیست. اوضاع خیلی خرابه.

و بعد یکی از ترانه های جدیدشو خوند که می گه «این یه جزیره نیست، یه کشتی در حال غرقه...»

Zeid Hamdan: Jazira from JJ On the Road on Vimeo.

عکسها: جهانشاه جاوید.