آزادی مردم در انتخاب کاندیدای موردعلاقه رهبر: انتخابات یا میهمانی خانوادگی؟

اولین مناظره تلویزیونی هشت کاندیدای ریاست جمهوری ایران روز جمعه در حالی برگزار شد که پنداری کاندیداها به جای صحبت کردن با مردمی که قراراست به آنها رای بدهند، رضایت خاطر تنها یک نفر را  باید بر آورده کنند: سید علی خامنه ای رهبرایران.

علی خامنه ای هفته پیش در سخنانی بار دیگر گفت که او هم مثل همه مردم یک رای دارد و نمی داند چه کسی رئیس جمهور خواهد شد. البته در انتخابات پیش رو با توجه به ترتیباتی که وضع شده زیاد هم مهم نیست که او بداند یا نداند. چرا که در میان نامزدهای موجود غالب آنها یا نسبت فامیلی با او دارند یا از منصوبین او در دیگر نهادهای نظام هستند. براساس شایعاتی که از تهران به گوش می‌رسد، علی خامنه ای در جلسه ای با مسوولان عالی رتبه نظام گفته است که من سعید جلیلی را کشف کرده ام. چه جلیلی کشف جدید آقای خامنه‌ای باشد چه نه، سعید جلیلی مذاکره کننده هسته ای و دبیرشورای عالی امنیت ملی، فردی است که از زمان روی کارآمدنش در سال ۲۰۰۷، پرونده هسته ای را عملا در یک بن بست گیر انداخته و تحریم های زنجیره ای را با هدایت رهبری نصیب ایران کرده است. کشفیات آقای خامنه‌ای ظاهرا از چندان عیار مناسبی برخوردار نیستند. علی‌ خامنه‌ای پیش از این  نیز نظرش به  احمدی نژاد نزدیک تر بود تا کاندیداهای دیگر. اما چند سالی طول نکشید که احمدی نژاد اندک اندک از او فاصله بگیرد.

درمیان کاندیداها، غلامعلی حدادعادل پدر عروس خامنه ای و از نزدیکان اوست. علی اکبر ولایتی، مشاور امور بین الملل است اوست. قالیباف حکم ریاست پلیس کشور را از دستان او گرفت. غرضی هم از افراد معتمد نزدیک به رهبری محسوب می شود. حسن روحانی، تنها روحانی در این مبارزه انتخاباتی، با اینکه عضو مجلس خبرگان رهبری است -که کارش نظارت بر رهبری است- اما همزمان منتصب او در شورای عالی امنیت ملی ایران است. محسن رضایی فرمانده سابق سپاه پاسداران و پای ثابت همه انتخابات های ریاست جمهوری است که پایه اجتماعی سیاسی در میان رای دهندگان ندارد ولی یک پرکننده بی خطر برای چنین عرصه‌ای محسوب می‌شود.

در این میان محمدرضا عارف کاندیدایی که تلاش می کند خود را کاندیدای اصلاح طلبان معرفی کند، عملا تصویری رنگ‌باخته از گروه اصلاح طلبان به شمار می رود. پس از رد صلاحیت اکبرهاشمی رفسنجانی و ایجاد سرخوردگی و ناامیدی در طرفداران اصلاح طلبان، عملا بر سر این که بین  حسن روحانی و عارف کدام یک را انتخاب کنند شکاف عمیقی بین ایشان ایجاد شده ؟ اگر چه بسیاری از اصلاح طلبان عملا این انتخابات را انتصابات می نامند و پیشنهاد می دهند که اصلاح طلبان اعلام کنند که کاندیدایی در این انتخابات ندارند، برخی نیز علاقه‌مندند که از میان عارف و روحانی ازیکی حمایت کنند.  اگر افرادی مانند خاتمی و هاشمی اعلام کنند که اصلاح طلبان کاندیدایی در انتخابات نخواهند داشت، امکان انصراف عارف وجود خواهد داشت.

درعین حال، قالیباف شهردار فعلی تهران، به خاطر سوابق اجرایی خود در شهر، بسیار شناخته شده تر است و کمپین انتخاباتی مدرن تری را نسبت به دیگر کاندیداها اداره می کند و ممکن است رای بیشتری را جلب کند. طی روز های گذشته این شایعه در وب سایت های مختلف خبری به خصوص سایت های نزدیک به قالیباف مطرح شده است که سعید جلیلی کاندیدای مخفی احمدی نژاد است. اگر چنین حدسی درست باشد، با توجه به اینکه دولت محمود احمدی نژاد برگزار کننده انتخابات است، باید دید چگونه این معادلات مختلف در نتیجه انتخابات تاثیر گذار خواهد بود.

حذف هاشمی توسط شورای نگهبان،  پس از اینکه در طول مدت چندروزی که حضور او در میان بخش های عمده ای از مردم ایجاد شور و هیجان کرده بود و پس از خط و نشان های زیاد برای محمدخاتمی رییس جمهور سابق که در انتخابات شرکت نکند، اگر چه باعث سرخوردگی هواداران آنها شد و انتقاداتی را متوجه رهبر ایران کرد، اما ریسک حضور فردی که تهدیدی برای کاندیداهای مورد علاقه خامنه‌ای  برای پیروزی باشد را به حداقل رساند.

برخلاف چهارسال قبل که آقای خامنه ای به خاطر پذیرش میرحسین موسوی و مهدی کروبی  و پس از آن به خاطر به چاش کشیده شدن نتیجه انتخابات توسط آنها، مجبور به پرداخت هزینه زیادی شد، این بار آن چیزی که در ایران به مهندسی انتخابات معروف شده است را پیش از انتخابات و با دست چین کردن کاندیداهای مورد علاقه خود انجام داد.

بنابراین انتخابات کنونی ایران انتخاباتی است خانوادگی و مردم باید در واقع یکی از کاندیداهای مورد علاقه رهبر را برگزینند. مناظره تلویزیونی روز جمعه نشان داد که کاندیداها تلاش زیادی می‌کنند که به نوعی عبارات و رویکردهای مقام رهبری را در صحبت‌های خود گاه و بیگاه بگنجانند. صرف نظر از عارف و روحانی، مشخص است که مردان محافظه کار برای کاندید اول شدن نزد رهبری با یکدیکر رقابت فشرده‌ای دارند. باید دید طی روزهای آینده نظر رهبری به نظر چه کسی برای انتخابات نزدیک‌تر خواهد شد.