ارزیابی رفتار هشت کاندیدا در اولین مناظره: عارف و روحانی، برنده و بازنده های بزرگ

نخستین مناظره انتخاباتی کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری ایران که از شبکه اول تلویزیون دولتی پخش شد، به یک مباحثه مضحک تبدیل شد. حسن روحانی، محمدرضا عارف و محسن رضایی به نحوه برگزاری این برنامه اعتراض کردند و رضایی آن را توهین آمیز خواند. عارف هم در اعتراض به طرح سوالات تستی، از پاسخ دادن به این سوالات خودداری کرد. با این حال، مهم ترین پرسش اکنون این است که کدام کاندیدا بهتر ظاهر شد و توانست بیشتر افکار عمومی را به خود جلب کند؟

محمدباقر قالیباف: شهردار تهران، نسبت به سایر رقبای خود بهتر نشان داد. خوب لباس پوشیده بود، سرحال تر بود. نقطه قوت دیگرش، ثبات رفتاری اش در طول مناظره بود که خسته، هیجان زده یا غافلگیر نشد. استفاده از یک تبلت در طول برنامه علاوه بر برقراری ارتباط مناسب با مشاوران، انتخاب هوشمندانه ای بود که توجه او به طبقه متوسط و جوان را هم نشان می داد.  او در تمام زمان مناظره سعی کرد تکیه ندهد، با لبخند حرف بزند و جملاتش را منسجم و دقیق بیان کند. او نسبت به دیگران، با زبان عامیانه تری حرف می زد و در عین حال سعی کرد با استفاده از آمار و ارقام، حرف هایش را مستند نشان دهد. از مدیریتش در شهرداری برای القای کارآمدی اش استفاده کرد و به حوزه های مختلف مانند زنان، کارگران و روستاها نیز توجه نشان داد. همچنانکه تلاش کرد با اشاره به موفقیت های دولت های دیگر از جمله دستاوردهای صنعتی دولت اصلاحات، شخصیت منصفی از خود نشان دهد. با این حال، قالیباف از توجه به مسائل ارزشی و به ویژه توصیه های رهبر جمهوری اسلامی مانند حماسه سیاسی و اقتصادی غافل نشد.

محمدرضا عارف: با وجود اینکه اصلا خوب لباس نپوشیده بود، ولی در طول مناظره سعی کرد که منسجم، مستند و با تکیه بر تجربیات شخصی اش و همچنین آمار حرف بزند و تقریبا موفق و خوب ظاهر شد. تاکیدش بر مقصر بودن اصولگرایان و دخالت نهادهای نظامی در اقتصاد، شروع بسیار خوبی برای او رقم زد ولی ادامه نداد. همچنانکه اعتراضش به روند مناظره که منجر به توقف پرسش های تستی شد و گفت و گوی چالشی اش با قالیباف درباره ترافیک تهران، شخصیتش را از منظر توجه مخاطب بالا کشید ولی با گافی که در عدم تشخیص معدن از دره داد، آرام و خموش شد. او در مجموع از حسن روحانی بهتر بود و درباره حوزه های مختلف به ویژه مشکلات اقتصادی مردم، نکته های صریح و منتقدانه ای مطرح کرد و خودش را به عنوان تنها نماینده طیف اصلاح طلب معرفی کرد. او پس از قالیباف، بهترین مناظره کننده بود.

محسن رضایی: مانند شهردار تهران، در طول مناظره، رفتار باثبات و منسجمی داشت. چند بار سعی کرد با انتقاد از سایر کاندیداها فضای مناظره را تهاجمی کند، ولی به دلیل عدم عکس العمل طرف‌های مقابل موفق نشد. رضایی در حوزه اقتصادی مسلط نشان می داد ولی عامه فهم حرف نزد. در شخصیت او در مناظره نوعی خودبرتر بینی هم به چشم می خورد، هم در ارایه نظراتش، هم در توجه به نظرات دیگران. او مانند غرضی که ده بار گفت وزیر نفت بودم، بیست بار تکرار کرد که اقتصاد خوانده ام. شخصیت تافته جدابافته اش سبب می شود نتواند با مخاطبان ارتباط موثر برقرار کند، اتفاقی که در برنامه دیشب هم رخ داد، با این حال شانس آورد که تعداد مناظره کننده های بد زیاد بود و او می تواند در سکوی سوم جاخوش کند.

سید محمد غرضی: همانگونه که انتظار می رفت خوشمزه ترین کاندیدای مناظره بود. جملات ناتمام  بود یا افعال اشتباه. به خصوص در دقایق اولیه هیجان زده شدن و حرف زدن با صدای بلند او را از بقیه متمایز کرد. در دقایق پایانی توانسته بود به خودش مسلط شود و خوشمزگی های بیشتری از خود بروز دهد. او در اغلب مواقع خارج از نت می زد، همه سوال ها را دوباره با موضوع تورم جواب می داد. انتظار می رفت در بخش جواب های یک کلمه ای هم جواب همه سوال ها را کلمه تورم بدهد، شانس آورد که باید با دو کلمه بله یا خیر جواب می دادند. با وجود همه ضعف هایی که داشت، نسبت به چهره هایی چون جلیلی، روحانی و حدادعادل بهتر بود و حداقل حرف ها یا مثال هایی که می زد، عامه فهم و ملموس بود. 

علی اکبر ولایتی: خوب لباس پوشیده بود و شخصیت باثبات و متینی در طول مناظره داشت، با این حال از منظر مشارکت در بحث ها و مطرح کردن ایده های خودش، بد شروع کرد و در مجموع دیر وارد بازی شد و نتوانست توجه مخاطبان را به خود جلب کند. او در افکار عمومی به عنوان یک مدیر باتجربه شناخته می شود ولی با این حال در این مناظره خیلی بی تجربه بود. ضعف او در مسائل اجرایی و محدود بودن دانشش به حوزه سیاست خارجی  به خوبی خودش را در چنین رویدادهایی نشان داد. ولایتی در مجموع در مناظره گم شده بود و در بسیاری از مواقع به تکرار نظرات دیگران یا کلی گویی پرداخت.

حسن روحانی: با این که خوب لباس پوشیده بود و ظاهرا مقتدر نشان می داد ولی در برایند رفتار رسانه ای به شدت ضعیف بود و از یک منظر او بازنده بزرگ امشب بود. سخنان تهاجمی او در نخستین برنامه تلویزیونی اش این امیدواری‌ را به وجود آورده بود که از فرصت امشب به خوبی استفاده می کند ولی به شدت کند، نامنظم و خسته نشان داد و هر چه مناظره پیش رفت، او بیشتر گم شد. حوزه سیاست خارجی با دو مولفه تحریم و برنامه هسته ای، که می توانست به یکی از نقطه قوت های او و تبدیل مناظره به یک برنامه چالشی باشد، را کاملا حذف کرد. چند بار در حوزه اقتصادی تلویحا به نقد دولت احمدی نژاد پرداخت ولی گویی خود را موظف می دانست که همه خطوط قرمز جمهوری اسلامی را رعایت کند. روحانی حتی در واکنش به انتقادات حدادعادل و جلیلی به اصلاح طلبان هم واکنش نشان نداد تا به نوعی نزد رای دهندگان حامی این طیف، موقعیت خویش را بهبود بخشد.

غلامعلی حدادعادل: بد شروع کرد و بد هم تمام کرد. در تمام طول مناظره خسته بود و این خستگی در اواخر مناظره با صدای گرفته اش گره خورد و کهن‌سالی اش را به خوبی نشان داد. در مباحث اقتصادی اغلب به تکرار حرف های دیگران مشغول بود و فقط دو بار در جواب عارف علیه اصلاح طلبان حرف زد. یکی دو بار هم از ادبیات مایه گذاشت ولی در مجموع یکی از ضعیف ترین شرکت کننده ها بود. شاید مهم ترین کاری که کرد این بود که به برخی مسائل مدنظر رهبر جمهوری اسلامی مانند دهه پیشرفت و عدالت، سبک زندگی اسلامی، اقتصاد مقاومتی، معماری اسلامی و ... اشاره کرد. او هم مثل جلیلی سعی کرد که تصویری امیدوارانه از امروز و آینده ایران ارایه دهد.

سعید جلیلی: به طور طبیعی شخصی که نماد جنگ، مقاومت، سیاست خارجی تهاجمی و در اندیشه فتح جهان و ارایه الگوهای جهانی است باید در مهارت های کلامی، ارتباط با توده و استفاده از رسانه نیز چنین ظرفیتی داشته باشد، ولی او  ساکت، مبهم و خسته تر از آنی بود که انتظار می رفت. نه توانست برنامه های خودش را به درستی بیان کند، و نه در روند بحث ها مشارکت جدی داشت. جلیلی باز هم خیلی کلی حرف زد و هیچ برنامه ای ارایه نداد و همه جا از واژه ظرفیت استفاده کرد، از سیاست خارجی تا کشاورزی. در طول مناظره چند بار سعی کرد به طور تلویحی از دستاوردهای دولت دفاع کند و به طور صریح تر علیه دولت اصلاحات سخن گفت، با این حال صدایش آهسته تر از آن بود که طیف حامی احمدی نژاد یا حزب اللهی را دلخوش کند. او در مجموع، گفتمانش منطبق با توصیه های رهبر جمهوری اسلامی بود که ایران را پیشرفته و مقتدر می داند و بر امیدوارسازی مردم تاکید می ورزد. جلیلی نیز مانند حسن روحانی، یکی از بازنده های بزرگ مناظره امروز بود.