ازدواج

آقا داماد ماشین داره؟ شغل مناسب داره؟ آپارتمان داره؟ خرج عروسی رو کی قراره بده؟ آپارتمانه چه قدر کوچیکه؟ مادر عروس چی گفت؟ هر کسی که اهل زندگی باشد خوب می داند که پیدا کردن شریک مناسب برای ازدواج و زندگی مشترک، مسیری طولانی، پرهزینه و پر از موانع ریز و درشت است. با این حال، ما این مسیر را با تمام توان مان طی می کنیم و تا آنجا پیش می رویم که با هم در مورد اینکه برنج را چه طور باید پخت یا هر چند وقت یکبار باید به دیدن خانواده های دو طرف رفت، بحث می کنیم.

ازدواج، جدا از چیزی که از زندگی انتظار آن را  داریم، شاخصی است که اطلاعات زیادی در مورد یک جامعه در اختیارمان قرار می دهد. از اینروست که وقتی اوایل هفته جاری رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، حسن موسوی چلک، از کاهش غیرمنتظره نرخ ازدواج در ایران به میزان نه ونیم درصد خبر داد، می فهمیم دلیلی برای نگرانی وجود دارد. به گفته چلک، بر اساس آمارهای سازمان ثبت اسناد کشور مجموعا ٧٩١,٦٥٦ ازدواج در سال ١٣٩١ به ثبت رسیده و این در حالی است که در سال ١٣٩٠، تعداد ٨٧٤,٧٨٢ واقعه ازدواج ثبت شده است“.

چنین کاهش قابل توجهی، همان طور که چلک هم به آن اشاره می کند، بازتابی از وجود بحران در جامعه است، بحرانی که دلایل بروزش پنهان نیست: تورم دو رقمی، نرخ بالای بیکاری و وضعیت اقتصادی ای که از زمان جنگ ایران و عراق هیچگاه به این شدت نابسامان نبوده است. من از شنیدن این خبر شوکه شدم چون متوجه شدم کاهش نرخ ازدواج چیزی است که ایران و ایالات متحده آمریکا در آن با هم مشترک اند. این روزها در ایالات متحده، زوج های متاهل کمتر از نیمی از خانوادهای آمریکایی را تشکیل می دهند؛ علت بخشی از این کاهش مسایل فرهنگی است چرا که از یک طرف اعتبار ازدواج سنتی و از طرف دیگر قبح زندگی مشترک بدون ازدواج در حال کم رنگ شدن است. بیکاری هم در این میان عامل تعیین کننده ای است، به حدی که دانشمندان علوم  اجتماعی "شکاف ازدواج" را با "شکاف کار" مرتبط می‌دانند.

گرچه روند کاهش نرخ ازدواج (در هر دو کشور ایران و آمریکا) مشابه است، مفاهیم و ارزش های حاکم بر این دو جامعه به طرز جالب توجهی با هم متفاوت اند. از آنجا که در ایران بچه دار شدن زنان بدون ازدواج، غیرقانونی و اصولا غیرقابل تصور است، شکاف ازدواج به شیوع سرخوردگی جنسی، تعاملات جنسی انحرافی و نامشروع و تاخیر در زمان بچه دارشدن منجر می شود. مواردی که مناسب جامعه نیست. از طرفی در آمریکا، گرچه داشتن روابط جنسی مشکلی ندارد اما بچه دار شدن بدون ازدواج برای زنانی که ازدواج شان را تا مراحل مشخصی از زندگی خود به تعویق می اندازند یا با شرکای جنسی شان بدون ازدواج زیر یک سقف زندگی می‌کنند، مشکلاتی را به همراه می آورد. بر اساس مطالعات صورت گرفته، کودکان حاصل از این روابط بیشتر در معرض فقر، مشکلات عاطفی و شکست های تحصیلی قرار می گیرند. مواردی که مناسب جامعه نیست.

محافظه کاران در هر دو کشور می خواهند جوانان زودتر ازدواج کنند و متاهل باقی بمانند؛ موضوعی که بر اساس تحقیقات صورت گرفته اخیر، در واقع به نفع بسیاری از کودکان و بزرگسالان است. اما تا زمانی که مسئولان بتوانند برای حل مشکلات اقتصادی منجر به تاخیر در ازدواج چاره ای بیاندیشند، دامنه بحران های اجتماعی که اینقدر نگران شان کرده، گسترش خواهد یافت.