خشونت جنسی و تعرض به یک زن ترنس پناهنده

شایا گلدوست

«چندین سال است که به عنوان یک زن ترنس در یکی از شهرهای ترکیه پناهنده هستم. شرایط روحی و جسمی مناسبی ندارم اما مجبورم برای امرار معاش کار کنم. در یک کارخانه نساجی مشغول به کار هستم؛ مثل هزاران پناهنده‌ای که مجبورند در بازار سیاه، با دستمزدهای کم و حداقل حق و حقوق کارگری در مقایسه با کارگران ترک کار کنند و صدایشان هم در نیاید.»

این‌ جمله‌ها، حرف‌های یک زن ترنس پناهنده در ترکیه است که تقاضا کرد برای حفظ امنیتش، هویت او فاش نشود. تجربه‌های این زن مشابه هزاران زن و مرد و حتی کودکانی‌ است که به دلایل مختلف ترک خانه و کاشانه کرده‌اند و در ترکیه در انتظار سرنوشتی نا‌معلوم به سر می‌برند.

ترنس یا ترنس‌جندر 

زن ترنس فردی است که با بدن و اندام جنسی منتسب به مردانه متولد شده، در حالی که هویت جنسیتی و جنسیت خود را یک زن می‌داند و در واقعیت یک زن است. از سوی دیگر، مرد ترنس به شخصی گفته می‌شود که با بدن و اندام جنسی منتسب به زنانه متولد شده اما هویت جنسیتی و جنسیت خود را مردانه تعریف می‌کند و در واقعیت یک مرد است.

در نسخه جدید طبقه‌بندی بیماری‌های سازمان بهداشت جهانی «ICD-11»، ترنس از لیست اختلالات هویتی خارج شده است و یک ناهمگونی مستمر بین جنسیتی که فرد خود را با آن می‌شناسد و جنسیتی که از بدو تولد بر اساس اندام جنسی به او نسبت داده شده است، تعریف می‌شود.

هویت جنسیتی از گرایش جنسی جدا است و ترنس‌ها می‌توانند مانند هر انسان دیگری گرایش‌های جنسی مختلفی داشته باشند.

او می‌گوید: «بارها به دلایل مختلف در جاهای مختلف کار کرده بودم اما یا آن قدر شرایط بد بود که مجبور بودم کارم را ترک کنم یا این که به دلیل شرایط ظاهری و هویت جنسیتی‌ام، اخراج می‌شدم. از هفته گذشته در یک تولیدی پوشاک شروع به کار کردم. همان روزهای اول سرپرست کارگران صدایم کرد و گفت این جعبه را بردار و همراه من بیا. جعبه را برداشتم و همراه او به انبار رفتم. وقتی که خواستم جعبه را گوشه‌ای بگذارم، احساس کردم که قصد دست درازی و تعرض به من دارد. ترسیدم و فرار کردم و موضوع را به چند دختر ایرانی دیگری که آن‌جا کار می‌کردند، گفتم. همه آن‌ها تجربه‌های مشابه از همین شخص را داشتند ولی به خاطر این که کارشان را از دست ندهند، سکوت کرده بودند.»

جامعه سنتی و مذهبی ترکیه رویکرد خوبی نسبت به جامعه رنگین‌کمانی ندارد. شرایط جامعه رنگین‌کمانی ترکیه نیز در کشورشان خوب نیست. حال اگر پناهنده باشی و رنگین‌کمانی، مشکلاتت چندین برابر می‌شوند. در سال‌های اخیر نیز سیاست‌های دولت ترکیه در سرکوب هرچه بیشتر این قشر و فعالان و کنش‌گران این حوزه پیش رفته است. با وجودی که اعضای جامعه رنگین‌کمانی به واسطه گرایش جنسی و یا هویت جنسیتی خود مجرم شناخته نمی‌شوند اما قانون حمایتی مشخصی نیزاز این قشر آسیب‌پذیر در مقابل خشونت‌ها و تبعیض‌ها وجود ندارد.

چندی پیش «علی ارباش»، عالی‌ترین مقام مذهبی ترکیه هم‌جنس‌گرایی را علت شیوع ویروس کرونا دانست و «رجب طیب اردوغان»، رییس جمهوری این کشور نیز رنگین‌کمانی‌ها را انحرافی نفرین شده خواند. با وجود چنین رویکردی در سیاست‌های دولت حاکم، می‌توان تصور کرد که دیدگاه عموم جامعه  بسیار بدتر است.

پناه‌جویی که با «ایران‌وایر» گفت‌وگو کرده است، توضیح می‌دهد: «به مدیر کارگاه مراجعه کردم و موضوع را شرح دادم. گفت پی‌گیر این قضیه نشو و جای دیگری هم مطرح نکن، من خودم با آن شخص صحبت می‌کنم و تذکر می‌دهم. یکی دو روز گذشت و دوباره رفتار مشابه از همان شخص تکرار شد. این‌بار سکوت نکردم و مقابلش ایستادم و گفتم تو حق نداری با من این طور رفتار کنی. وقیحانه گفت من هر رفتاری که دوست داشته باشم، انجام می‌دهم و این بار به سینه‌هایم دست زد. من هم که در کیفم اسپری فلفل گذاشته بودم، برداشتم و به صورتش پاشیدم. خواستم از کارگاه خارج شوم که احساس کردم ضربه‌ای با شدت به کتفم وارد شد. برگشتم و دیدم همان شخص به همراه مدیر کارگاه با چوبی در دستان‌ خود ایستاده‌اند. هرچه سعی کردند، مرا از آن محل دور کنند، مقاومت کردم و با پلیس تماس گرفتم. شکایت کردم و برای معاینه به پزشکی قانونی رفتم تا از طریق قانون پی‌گیر این ماجرا شوم. هرچند مطمئن نیستم که قانون از من به عنوان یک پناهنده و زن ترنس حمایت کند.»

در ترکیه کار کردن به صورت غیر‌مجاز و بدون داشتن اجازه کار جرم محسوب می‌شود و پناهندگان نیز معمولا بدون داشتن مجوز لازم مشغول به کار هستند. زیرا برای گرفتن مجوز، صاحب‌کار می‌بایست اقدامات لازم را انجام دهد و معمولا برای این که از نیروی کار ارزان‌تر استفاده کنند، این اقدامات را نمی‌دهند.

کار کردن بدون مجوز می‌تواند منجر به دستگیری فرد توسط پلیس و در موارد زیادی، جریمه‌های نقدی سنگین و یا حتی اخراج از کشور و دیپورت به کشور مبدا شود: «در چند روزی که از این ماجرا گذشته است، مدام با من تماس می‌گیرند و من را تهدید می‌کنند تا شکایتم را پس بگیرم. می‌گویند برای خودت بدتر می‌شود، تو این‌جا پناهنده هستی و اجازه کار نداری و اگر شکایت‌ خود را پس نگیری، خودت به دردسر می‌افتی. اما من مایل نیستم شکایتم را پس بگیرم و برای یک با‌ر هم که شده است، قصد دارم برای گرفتن حق خود تلاش کنم.»

این تنها نمونه‌ای از خشونت‌ها، تبعیض‌ها و تعرضاتی است که پناهندگان رنگین‌کمانی ساکن ترکیه تجربه می‌کنند. بسیتری از آن‌ها که برای به دست آوردن امنیت و آرامش، سرزمین خود را ترک کرده و به ترکیه پناه آورده‌اند، می‌گویند که آن‌جا هم از لحاظ فرهنگی، مذهبی و قانونی تفاوت چندانی با ایران ندارد. در سال‌های اخیر نیز با تغییر سیاست‌های مهاجرتی و پناهنده‌پذیری کشورهای مختلف، تعداد بی‌شماری از پناه‌جویان و پناهندگان در شرایط دشوار، به امید فردایی بهتر، سرنوشت نامعلوم خود را زندگی می‌کنند.