فرق بین دو تکه زمین؛ تفاوت بین اسارت و آزادی

برای گروهی از ایرانیان، فاصله چند صد متری بین دو تکه زمین، تفاوت بین دو دنیای کاملا متفاوت است. در شهرهای مرزی، وقتی از یک سمت خطی که دو کشور همسایه را جدا کرده به سمت دیگر آن نگاه کنید، آسمان همان رنگ است، زمین هم همان شکل و شمایل اما برای یک روزنامه‌نگار در بند، فرق بین اسارت و آزادی است و برای یک فراری محکوم به اعدام، تفاوت بین مرگ و زندگی.​

چندی پیش به ترکیه سفر کردم، جایی که این روزها میزبان ده‌ها هزار پناهجو یا مهاجر غیرقانونی از ایران و کشورهای همسایه آن است. در سال‌های اخیر و به خصوص پس از انتخابات سال 1388، شماری از فعالان سیاسی و مدنی که از ترس آزار و اذیت از سوی مقامات دولتی مجبور به ترک وطن شده‌اند، به ترکیه پناه برده‌اند به امید آنکه به کمک کمیساریای عالی سازمان ملل به کشور امن ثالثی بروند. در بین افرادی که خطر گذر غیرقانونی از مرز را به جان خود خریده‌اند، شمار زیادی از افرادی هم دیده می‌شود که با مشکل بغرنجی در کشور خود روبرو نبوده‌اند و به دلایلی دیگری از ایران خارج شده‌اند، دلایلی همچون فرار از خدمت سربازی یا مهاجرت به کشوری با امکانات رفاهی بهتر.

حالا اما میزان تردد غیرقانونی در مرزهای ایران صدای یک مسئول دولتی در ایران را هم در آورده. سردار حمید شرفی، معاون عملیات مرزبانی، در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفته که «بیشتر ایرانیانی که غیرمجاز از مرزها تردد می‌کنند به ترکیه و عراق می‌روند.» آقای شرفی همچنین از مرزهای جنوب شرق ایران به‌عنوان گذرگاه اصلی قاچاق انسان به داخل کشور نام برده و هشدار داده که «مرزبانی بر اساس قوانین داخلی» با قاچاقچیان انسان و افرادی که «به صورت غیرمجاز وارد کشور شوند» برخورد می‌کند.

آقای شرفی اعلام کرده که مرزبانان ترکیه ممکن است روی افرادی که به طور غیرقانونی از مرز عبور می‌کنند، آتش بگشایند و مرزبانان عراقی هم سابقه دستگیری و زندانی کردن این دسته از افراد را داشته‌اند. با این وجود، آقای شرفی گله کرده: «هر کشوری برای برخورد با ورود غیرقانونی قوانینی دارد که با عنوان مثال برخی کشورها تا سه سال حبس برای ارتکاب این جرم در نظر گرفته‌اند اما متاسفانه در کشور ما مجازات‌های در نظر گرفته شده بسیار اندک بوده و چشمگیر نیست.»

وی همچنین گفته: «همیشه عده ای هستند که به دنبال سوء استفاده بوده و با استفاده از روش‌های ناسالم اقدام به کسب درآمد می‌کنند. برخی از این افراد در میانه راه پول و مدارک افراد را سرقت کرده و آنها را رها می‌کنند. خوشبختانه قاچاقچی انسان در کشور ما بسیار اندک است و با توجه به ساماندهی مرزها افراد به راحتی از مرزهای مجاز عبور کرده و خدمات نیز دریافت می‌کنند.»