مصادیق شکنجه در جریان بازجویی کدام‌ها هستند؟

پاسخ به سوالات حقوقی شهروندان توسط موسی برزین خلیفه‌لو، وکیل 

موسی برزین خلیفه‌لو، وکیل و پژوهشگر حقوقی است که اکنون در ترکیه زندگی می‌کند. این وکیل به ۱۰۰ سوال حقوقی از سوی شهروندان ایرانی در بخش‌های قوانین «بازداشت و دستگیری»، «تفتیش و بازرسی منزل»، «ضبط وسایل»، «تحقیقات در مرحله بازپرسی و دادسرا» و «محاکمه در دادگاه بدوی» پاسخ داده است. این پاسخ‌ها براساس قوانین جاری ایران نوشته شده است که در بسیاری از موارد ماموران بازداشت و مسئولان قضایی توجهی به اجرای آن ندارند. بااین حال شناخت و آگاهی شهروندان از قوانین حقوقی می‌تواند در شرایط حساس پشتوانه‌ای برای آنها باشد و ماموران و نهادهای بازداشت‌کننده را وادار به پاسخگویی کند.

پرسش: مصادیق شکنجه در جریان بازجویی کدام‌ها هستند؟

پاسخ: تاکنون در قوانین ایران شکنجه و مصادیق آن تعریف نشده‌اند. اما قانون‌گذار در چندین قانون، از جمله «قانون اساسی»، از منع شکنجه سخن گفته است. ماده اول «اعلامیه حمایت از کلیۀ افراد در مقابل شکنجه و سایر رفتارها و مجازات‌های بی‌رحمانه، غیر انسانی یا تحقیرآمیز» مصوب مجمع عمومی سازمان متحد مورخ ۹ دسامبر ۱۹۷۵ در تعریف شکنجه بیان می‌دارد: «در چارچوب این اعلامیه، واژه شکنجه به هر فعل عمدی اطلاق می‌شود كه سبب درد و رنج شدید جسمانی یا روانی یک فرد شود و انگیزه‌هایی چون كسب اطلاعات و یا اقرار از فرد و یا شخص ثالث، مجازات فرد به دلیل عملی كه مرتكب شده یا مظنون به ارتکاب آن است و یا ارعاب فرد یا شخص ثالث محرک آن باشد. یك چنین درد و رنجی باید توسط یا به تحریك یک مامور دولتی و یا مامور یک نهاد رسمی ‌کشور ایجاد شده باشد. این تعریف، درد و رنجی را كه ناشی از آثار طبیعی و یا تصادفی مجازات‌های قانونی مطابق با قواعد حداقل استاندارد در رفتار با زندانیان است، در بر نمی‌گیرد.»
در قوانین ایران افعالی هم‌چون ضرب و جرح، توهین یا هرگونه آزار و تحقیر متهم، شکنجه محسوب می‌شوند.