آیا قوانین ایران اجازه شلیک مستقیم به تظاهرات کنندگان را می‌دهد؟

سلام! در تظاهرات مربوط به گرانی بنزین عده‌ای از هم‌وطنان کشته شده‌اند. در برخی گزارش‌ها آمده است که این افراد توسط شلیک مستقیم نیروهای انتظامی و امنیتی کشته شده‌اند. سوال من این است که آیا قوانین ایران اجازه شلیک مستقیم به تظاهرات کنندگان را می‌دهد؟

بر اساس قانون به‌کارگیری سلاح توسط ماموران نیروهای مسلح در موارد ضروری مصوب سال ۱۳۷۳ نیروهای مسلح برای جلوگیری از اغتشاشات و ناآرامی‌ها در شرایط معینی حق استفاده از سلاح را دارند اما این بدین معنی نیست که در هر تظاهراتی بتوانند مستقیما به مردم شلیک کنند. اولا اینکه در قانون سخن از اغتشاش رفته است و هر تظاهراتی را صرف اینکه مقداری خشونت وجود داشته باشد را نمی‌توان اغتشاش نامید دوما قانون مذکور ضوابطی را برای استفاده از سلاح مشخص کرده است. مهم‌ترین اصلی که این قانون در نظر گرفته اصل ضرورت است؛ یعنی اینکه ماموران مسلح فقط در شرایط اضطراری می‌توانند شلیک کنند. ماده ۴ قانون مقرر کرده است: «مأمورین انتظامی برای اعاده نظم و کنترل راهپیمایی‌های غیرقانونی، فرونشاندن شورش و بلوا و ناآرامی‌هایی که بدون به‌کارگیری سلاح‌، مهار آن‌ها امکان‌پذیر نباشد، حق به‌کارگیری سلاح را به دستور فرمانده عملیات، در صورت تحقق شرایط زیر دارند:
الف - قبلاً از وسایل دیگری مطابق مقررات استفاده‌شده و مؤثر واقع نشده باشد. ب - قبل از به‌کارگیری سلاح، با اخلالگران و شورشیان نسبت به به‌کارگیری سلاح اتمام‌حجت شده باشد. تبصره ۱ - تشخیص ناآرامی‌های موضوع ماده ۴ حسب مورد برعهده رئیس شورای تأمین استان و شهرستان و در غیاب هر یک برعهده معاون ‌آنان خواهد بود و درصورتی‌که فرماندار معاون سیاسی نداشته باشد این مسئولیت را به یکی از اعضای شورای تأمین محول خواهد نمود.‌ تبصره ۲ - در مواردی که برای اعاده نظم و امنیت موضوع این ماده نیروی نظامی طبق مقررات قانونی مأموریت پیدا نمایند ازلحاظ مقررات به‌کارگیری سلاح مشمول این ماده می‌باشند...» این ماده به‌روشنی اشاره کرده است که ماموران باید ابتدا از وسایل دیگر استفاده کرده و درصورتی‌که وضعیت کنترل نشود از سلاح استفاده کنند و ضمنا به تظاهرات کنندگان هشدار بدهند. قانون‌گذار مصادیق وسایل دیگر را ذکر نکرده اما منطقا می‌توان گفت که منظور وسایلی غیر کشنده همچون آب‌پاش، گاز اشک‌آور، باتوم و مواردی از این قبیل است. به هر ترتیب شکی نیست که قانونا شلیک مستقیم به تظاهرات کنندگان فاقد وجاهت قانونی بوده است.