ماجرای حمله به ۴ کشتی در فجیره در حدود یک ماه پیش این بحث را پیش آورد که به راستی کدام نیرو یا کشور میتواند پس پشت آن باشد. آن زمان در یادداشتی که نوشتم مدارک و ادله و نشانهها را برای متهمکردن ایران تردیدآمیز دانستم و قرینههایی طرح کردم که شاید این حادثه را با حادثه ساختگی خلیج تونکین همانند کند. نتیجه گزارشی که به سازمان ملل ارائه شده هم گرچه به نقش یک کشور در این ماجرا اشاره میکند، ولی صراحتی در آن نیست. یعنی این که دستداشتن ایران در آن ماجرا هنوز نه قطعی است و نه نفیشده.
حمله امروز به دو کشتی را هم میتوان هم به ایران نسبت داد و هم آن را مبرا دانست.
این حمله میتواند از جهاتی کار ایران باشد:
• طراحان حمله مبنا را بر این گذاشتهاند که درک و دریافت عمومی این خواهد بود که در شرایطی که نخستوزیر ژاپن برای مذاکره و میانجیگری به تهران آمده، مقامات ایران باید دیوانه باشند که کشتی حامل محمولههایی برای ژاپن را مورد حمله قرار دهند. لذا سوءظن به ایران حتی در مورد فجیره هم تقریبا منتفی و فاقد موضوعیت تلقی خواهد شد و ایران در این زمینه با مشکل چندانی روبرو نخواهد شد. موضعگیری محمدجواد ظریف و سخنگوی دولت که «بروز چنین حادثهای آن هم در روزی که آبه در تهران در حال مذاکره است» را مشکوک خواندهاند هم، سوارشدن بر همین ذهنیت (درست یا نادرست) موجود در بخشی از افکار عمومی و تشدید آن (مبرابودن ایران) بود.
• در عین حال در شرایطی که ایران به دلیل تحریمها بیش از پیش با مشکل صدور نفت روبروست، عملا با این حمله، در ادامه حملات فجیره فضایی را به وجود میآورد که بستری برای تحقق تهدید خود است: «اگر نفت ما صادر نشود، نفت دیگران هم صادر نخواهد شد»، بدون آن که طبق بند اول انداختن تقصیر به گردن ایران هم چندان ساده باشد و موضوعیت داشته باشد.
• بستن تنگه هرمز ریسکش بالاتر از آن است که ایران برای مقابله با تحریمها آن را در دستور کار قرار دهد، ولی با حملاتی از نوع حملات فجیره و حملات امروز عملا آن چنان فضای ناامنی در منطقه ایجاد میشود که کل انتقال نفت که همچنان ماده حیاتی اقتصاد جهان است با اختلال مواجه شود، با پیامدهایی مانند بالارفتن بهای نفت و ... و باز هم
• با حمله امروز تندروها عملا توانستهاند ماموریت شینزو آبه را اگر حداقلی از موفقیت را هم در چشمانداز داشت با شکست روبرو کنند، به خصوص که کلام رهبر ایران در پاسخ به پیغامی که آبه آورده بود هم چاشنی لازم را برای چنین شکستی فراهم آورد. برای تندروها بدترین وضعیت این است که واقعا موضوع به پای ایران نوشته شود که با توجه به امتناع ترامپ از واردشدن در یک جنگ در خاورمیانه چندان عواقبی در بر ندارد و سود اقدام (حمله به کشتیها) به ضرر آن (که جنگ در میان آنها نیست) میچربد. بماند که این که این ارزیابی آخر، که گویا عدم تمایل ترامپ به ورود به جنگ در هر شرایطی بیتغییر میماند، مولفهای است که طراحان یادشده شاید زیادی روی آن حساب کردهاند.
• ...
دلایلی هم میتوان آورد که واقعا حملات فجیره و حملات امروز نه کار ایران که کار کشورها (اسرائیل، عربستان و ...) و محافلی است که تشدید مناقشه میان ایران و آمریکا را دنبال میکنند و با این گونه اقدامات و نوشتن آنها به پای ایران به تقویت مواضع بولتون و پمپئو و ... در برابر ترامپ کمک میکنند، ترامپی که بر خلاف مشاورانش شرط و شروط چندانی برای توافق با ایران ندارد و حتی از کنارآمدن با همین رژیم سخن گفته است. بخش عمده این دلایل را در همان یادداشت بعد از انفجارهای فجیره توضیح دادهام.
در مجموع گرچه با سخنان امروز پمپئو و اظهار نظر قطعی در ارتباطدادن حمله به کشتیها به ایران فضا میتواند بر خلاف تصور به ضرر ایران بچرخد و مسئله کاربرد اهرم نظامی که تا کنون در تهران کاملا منتفی تلقی میشده به این یا آن شکل موضوعیت یابد، ولی اصل ماجرا و ماهیت عاملان حمله به کشتیها تا اطلاع ثانوی در ابهام میماند، بدون آن که این ابهام مانع دوربرداشتن تندروها در تشدید فضا به ضرر ایران در گستره سیاسی، رسانهای و امنیتی و بالابردن سطح تنش به این یا آن میزان شود، وضعیتی که اگر ایران واقعا در حمله به کشتیها دست داشته باشد، نه تحقق اهداف آن (ممانعت از صدور نفت دیگران و مشکلکردن ادامه تحریمها برای آمریکا و ...) که گل به خودی و واردکردن فشارهای آمریکا به فاز و مرحلهای دیگری به ضرر صلح و ثبات و امنیت در کل ایران و منطقه است، گیرم که آمریکا هم از این تنش شدت یافته و جنگ لزوما پیروز درنیاید، باخت ایران و جامعه ایران و سکته اساسی در روند توسعه آن ولی قطعیتر است.
ایران به خصوص اگر پس پشت ماجرا نبوده باشد در توجیه افکار عمومی جهان و ارائه ادله برای برائت خود راهی جز کنارگذاشتن راهکار سترون و خطرناک «نه مذاکره و نه جنگ»، کاهش سطح تنش در عرصه گفتار و لفظ و رویخوش نشاندادن نسبی به مذاکره و طرح ابتکاراتی برای بیرونرفتن از بنبست کنونی ندارد، راهی که چندان آسان نیست، ولی اگر خودش پس پشت ماجرا بوده باشد، مخمصهای شاید سختتر در کمینش نشسته باشد، با آسیبهای سختی که قربانی آن هم جز جامعه و مردم عادی نیستند.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر