نمایشگاه کتاب‌های بدون سانسور همزمان با نمایشگاه کتاب‌‌های سانسور شده

گفت‌وگو با تینوش نظم‌جو
بخش اول
محمد تنگستانی 
سومین نمایشگاه کتاب « تهران بدون سانسور» در اروپا و آمریکا همزمان با نمایشگاه‌ کتاب‌های سانسور شده در ایران، از پنج می ماه سال جاری در شانزده کشور با حضور بیش از ۱۵ ناشر ایرانی برگزار می‌شود. در بیانیه‌ای که از سوی ناشران مستقل خارج از کشور نوشته و منتشر شده، آمده است: « این نمایشگاه، رویدادی موازی با نمایشگاه کتاب تهران است و هم‌زمان با آن در شهرهای مختلف اروپا و امریکا برگزار می‌شود. ما نمایشگاه کتاب تهران‌مان را خارج از مرز ایران برگزار می‌کنیم تا فرصتی برابر در اختیار کتاب‌ها و ناشرانی قرار دهیم که به دلیل سانسور جایی در نمایشگاه کتاب تهران ندارند؛ و از این دریچه، خواننده‌ی فارسی‌زبان از خواندن کتاب فارسی بدون سانسور محروم نماند. هدف ما، تکثیر صداها و تکثر عقاید و تفکر است، تا تک‌صدایی در ادبیات و دنیای تفکر بر زبان فارسی غلبه نکند». از ناشرانی که در سومین نمایشگاه کتاب ناشران مستقل حضور دارند می‌توان به انتشارات «فروغ»، «اچ اند اس مدیا» و «گردون» اشاره کرد. ما در ایران‌وایر به بهانه سومین نمایشگاه کتاب «تهران بدون سانسور» با «تینوش نظم‌جو» مدیر انتشارات ناکجا و برگزار کننده نمایشگاه کتاب «تهران بدون سانسور» گفت‌وگویی داشته‌ایم. آقای نظم‌جو در مورد سومین نمایشگاه کتاب تهران بدون سانسور می‌گوید:

« امسال سعی کردیم نسبت به سال‌های قبل ایده‌های جدیدی داشته باشیم و به طور گسترده‌تری نمایشگاه را برگزار کنیم. از این نظر گسترده‌تر که نمایشگاه سال پیش تقریباً در ده شهر برپا شد و امسال در شانزده یا هفده شهر برگزار می‌شود، البته احتمالاً چند شهر دیگر هم تا چند روز آینده به لیست اضافه خواهند شد و دوستان می‌توانند در سایت اطلاعات کامل را به دست بیاورند. تعداد ناشران هم نسبت به سال قبل بیشتر شده و باعث افتخار ماست که امسال یکی از بزرگ‌ترین ناشران افغانستان «انتشارت زریاب» در کنار ما خواهد بود. این ناشر در افغانستان متن‌های سانسورشده از جمله ترجمه کتاب "لولیتا" از "ولادیمیر ناباکوف"، کتاب‌های خانم "مهسا محب‌علی" و کتاب‌های دیگری را بدون سانسور منتشر کرده است که در ایران هم پخش شده‌اند. ما از این بابت خیلی خوشحالیم که می‌توانیم به عنوان ناشر فارسی‌زبان میزبان یک ناشر از افغانستان هم باشیم. در نمایشگاه امسال کتاب‌های تخصصی درباره ایران که به زبان‌های دیگر نوشته می‌شوند را هم در نمایشگاه خواهیم داشت و امسال چند غرفه را به کتاب‌هایی اختصاص داده‌ایم که به زبان فرانسه، آلمانی، انگلیسی و دانمارکی نوشته شده‌اند. 
این موارد نکته‌های جدید نمایشگاه کتاب امسال هستند، به علاوه اینکه نسخه شماره صفر فصل‌نامه‌ای به نام Uncensored  «بدون سانسور» Non-Censuré به مناسبت نمایشگاه کتابِ امسال منتشر خواهد شد. همان‌طور که از عنوان پیداست یک مجله ادبیات و اندیشه است درباره متون سانسورشده و سانسور. بخشی از این مجله اختصاص داده شده به متونی که در این چند ماه اخیر در ایران منتشر می‌شوند و ما دوباره بخش‌های سانسوری را در مجله منتشر می کنیم. به عنوان مثال تمام متن‌های سانسورشده‌ کتاب‌های پرفروشی مانند نوشته‌های "اورهان پاموک" را که در داخل ایران منتشر شده‌اند جمع‌آوری کرده‌ایم و در این  مجله قرار داده‌ایم و با گذاشتن شماره صفحه و پاراگراف آن کتاب، خواننده فارسی‌زبان می‌تواند با مراجعه به آن کتاب، رمان را به صورت کامل و بدون سانسور بخواند. در سال‌های گذشته همیشه بین خوانندگان ایرانی این بحث وجود داشته که وقتی ترجمه‌ کتاب نویسندگانی مانند "پاموک" ، "موراکامی" یا "کوندرا" را می‌خوانیم و می‌دانیم که سانسور شده است آیا خواندنش درست است یا بهتر است اصلا آن‌ها را نخوانیم؟ حالا دیگر راه سومی وجود دارد و می‌توانند کتاب چاپ شده‌ داخل ایران را به اضافه متن‌های سانسورشده‌ را در مجله بخوانند. یعنی می‌توانند کتاب را از داخل ایران تهیه کنند و قسمت‌های حذف شده را از طریق این مجله پُر کنند. به علاوه اینکه داستان‌های کوتاهی که از مجموعه‌ها حذف شده‌اند، شعرها، مقالات و مطالب فلسفی‌ای که مجوز چاپ نگرفته‌اند را در این مجله قرار می‌دهیم و آن‌ها را به سه زبان فارسی، فرانسه و انگلیسی منتشر می‌کنیم. همزمان با همه این‌ها، نوشته‌ها و مقالات نویسندگان، شاعران، هنرمندان و روشنفکران که در مورد سانسور، روبه‌رویی و ایده‌های مقابله با سانسور، نوشته شده است منتشر خواهد شد.

عنوان این  نمایشگاه کتاب، "تهران بدون سانسور" است در حالی که اغلب این کتاب‌ها به دست مخاطبین داخل ایران نمی‌رسد. چه برنامه‌ای برای مخاطبان فارسی‌زبان داخل ایران دارید تا بتوانند به این کتاب‌ها دسترسی داشته باشند؟
ـ در یک نمایشگاه کتاب، جدا از اینکه کتاب‌ها معرفی می‌شوند، مخاطب با نویسنده مورد علاقه‌اش روبه‌رو می‌شود، می‌توانند با نویسندگان و با ناشر کتاب‌ها صحبت می‌کنند و از نزدیک کتاب‌ها را ببیند، به علاوه همه این‌ها که بخش عمومی قضییه هستند، بخش دیگری هم وجود دارد که فرصت بزرگی‌ محسوب می‌شود برای اینکه خودِ ناشران و دست‌اندرکاران حرفه‌ای نشر بتوانند دور هم جمع شوند، فکر کنند و راه حلی برای مشکلات پیدا کنند. همین که ناشری از افغانستان مهمان ماست، هم برای مردم خوب است که می‌توانند کتاب‌هایی را ببینند که در افغانستان منتشر شده و در اروپا به دست کسی نرسیده و با ناشر آن صحبت بکنند و هم اینکه فرصتی است برای ناشرین ایرانی در اروپا برای اینکه با همکار افغانستانی خود بحث و گفتگو و تبادل نظر و ایده بکنند. این پرسشی که مطرح کردید حقیقتا برای من خیلی مهم و اساسی است و از آن روزی که نشر ناکجا را به وجود آوردم دغدغه‌ام بود و هست. امیدوارم که امسال با جلساتی که قرار است با تمام ناشران فعال خارج از کشور بگذاریم، راهی پیدا کنیم که بتوانیم به صورت معقول کتاب‌هایی که منتشر می‌کنیم را حداقل به صورت الکترونیک در دسترس مردم ایران بگذاریم. من چند ایده برای این کار دارم که امیدوارم این امکان را به وجود بیاورد. فکر می‌کنم تنها به این نیاز داریم که در این بخش ناشران توافق کنند و همکاری لازم را داشته باشند تا ما بتوانیم یک برنامه مشترک داشته باشیم تا این کتاب‌ها را در دسترس ایرانیان داخل کشور قرار دهیم. امیدوارم امسال بعد از ماه مِی و نمایشگاه کتاب به نتیجه‌های خوبی برسیم و امسال خبرهای خوبی برای کسانی که در ایران هستند داشته باشیم تا بتوانند مانند ایرانیان خارج از کشور به نسخه الکترونیکی کتاب‌ها دسترسی پیدا کنند.