بخش دوم
محمد تنگستانی
ملودی و صفورا صفوی سیزده سال پیش گروه موسیقی «آبجیز» را تاسیس کردند و در سالهایی گذشته در سبک « پانک راک» و «رِگِی» ترانهها و آلبومهایی را تهیه و عرضه کردهاند. یکی از نکات مهم و با اهمیت آهنگهای این گروه موسیقی اهمیت دادن به خردهفرهنگها و اشاره به نکات اشتباه در تربیت اجتماعی و فرهنگی ایران است. به عنوان مثال آهنگ «گریه مرد» و یا «وقتی که بزرگ شدم» که در سالهای گذشته توسط گروه تهیه و منتشر شده است.
ترانهها و آهنگهای ساخته و عرضه شده گروه موسیقی «آبجیز» برای من در ژانر هنر متعهد دور از شعارها و سطحینگریهای معمول در موسیقی ایران تعریف میشوند. این گروه موسیقی در یک دهه گذشته با اهمیت دادن به پرفرومنس در نحوه عرضه کلیپ ویدئوها و انتخاب ترانههایی که اغلب نقد به بدفرهنگیهای اجتماعی دارند، آثاری را تولید و عرضه کردهاند که به باور من در ژانر موسیقی متعهد تعریف میشوند. گروه آبجیز یکی ازگروههای آلترناتیو در حوزه موسیقی مستقل است.
در بخش اول این گفتوگو «ملودی صفوی» در خصوص هدایت سلیقه مخاطب هنر موسیقی توسط حکومت گفت: « وقتیکه یک حکومت بخشی از موسیقی را سانسور کند، به مرور زمان سلیقه عمومی جامعه را تحت تاثیر قرار داده است. با محدود کردن دامنهٔ موسیقی در یک جامعه، آشنایی گوش مردم با انواع مختلف موسیقی کمتر و شناخت کلی آنها از موسیقی محدودتر میشود. سلیقه مردم یکدستتر و تک بعدی میشود».
در ادامه دومین بخش از این گفتوگو را میخوانید:
امامجمعه مشهد، احمد علمالهدی، یکی از مخالفان قدرتمند و سرسخت کنسرتهای موسیقی در ایران است. مخالفت امامجمعه شهر مشهد با برگزاری کنسرتهای موسیقی در حالی است که سالیانه در حرم امام هشتم شیعیان به مناسبتهای مختلف طبل و شیپور نواخته میشود. ساختمان نقارهخانه، واقع در یکی از ارتفاعات این بنای مذهبی در قسمت شرقی صحن عتیق قرار دارد. ارتفاع بنا وتسلط این ضلع بر قسمتهای مختلف آرامگاه علی بن موسیالرضا سبب میشود که صدای ساز و دهل در این بنا و اطراف آن شنیده شود. از اواسط قرن نهم هجری نقاره نوازی در این مکان توسط «میرزا ابوالقاسم بابر» نوه گوهرشاد خاتون مرسوم شده و تاریخ و سند مشخص و معتبر دیگری که علت نواختن ساز و دهل در این مکان مذهبی را بازگو کند، در دست نیست. اما نواختن ساز و دهل در این بنای مذهبی در کتابهای تاریخی نشان از اهمیت موسیقی در فرهنگ مذهبی این استان دارد. آیا ریتمنوازی در حرم امام هشتم شیعیان موسیقی محسوب میشود یا نه؟ چرا نوازندگی در حرم امام هشتم شرعی و قانونی است اما وقتی موضوع برگزاری کنسرت مطرح میشود، موسیقی حرام تعریف میشود؟
ـ بله ریتمنوازی در حرم امام رضا بدون شک موسیقی محسوب میشود. موسیقی یعنی ترکیب ریتم، هارمونی و ملودی. اگر چه موسیقی با گذشت زمان نحوه عرضه و تنظیماش تغییر میکند، اما چیزی که ثابت است تاثیرآن بر روح و روان انسان است. هیچ هنری به اندازه موسیقی نفوذ فوری و مستقیم بر انسان ندارد. تاثیر امواج صدایی که از طریق ساز ساطع میشود، حتی از کلام هم میتواند قویتر باشد و برای همین هم هست که قدرتها (بویژه مذاهب) در طول تاریخ بشر برای تاثیرگذاری و نفوذ بر مردم در جوامع به موسیقی متوسل شدهاند واتفاقا به همین دلیل هم از این رسانه هنر وحشت دارند. موسیقی میتواند ما را عاشق کند، در هم بشکند و یا موجب طغیان و انقلاب شود. کلام هم به همین نسبت وقتی با موسیقی تلفیق میشود گاهی این تاثیر را دوچندان میکند. بنابراین عجیب نیست که امام جمعه مشهد میانه چندان خوبی با موسیقی ندارد.
هنر موسیقی یکی از مهجورترین هنرها در چهار دهه گذشته بوده است. اوائل انقلاب اسلامی در ایران، برای حمل و نگهداری آلات موسیقی، افراد مجبور به اخذ مجوز بودند. در دهههای گذشته حکومت جمهوری اسلامی تلاش کرده است، با حذف و سانسور، فرهنگ و تفکرات ایدئولوژیک خود را در جامعه عمومی کند. گمان میکنید، سیستم فکری حکومت ایران، در هدایت سلیقه مخاطب، موفق بوده است؟
ـ بله، به همان دلیلی که در جواب سوال قبلی عرض کردم جمهوری اسلامی همواره تلاش کرده است با قبضه کردن و بهرهبرداری از موسیقی برای منافع «نظام»، مردم جامعه را تحت انقیاد خود در آورد. ترویج روضهخوانی و تعزیه و یا سرودهای انقلابی، (بویژه در دوران جنگ) نهتنها از طریق رسانههای جمعی رایج بوده و هست، بلکه حتی در مدارس هم تلاش میکردند و میکنند آن رو به خودآگاه و ناخودآگاه دانشآموزان تحمیل کنند. از طرفی به قول شما ما را از نواختن، حمل و نگهداری آلات موسیقی ممنوع میکردند. وقتی شما از بلند شدن صدای موسیقی وحشت داشته باشید، وقتیکه تمام فکر و ذکرتان این باشه که باید نوارها و آلات موسیقی را پنهانی و با ترس و لرز جابجا کرد، دیگر فرصتی برای کار کردن و رشد باقی نمیماند. وقتی کار نکنید، امکان و جرأت انجام آزمایش و تجربه را پیدا نمیکنید. امکان تشکیل گروههای موسیقی را ندارید و همین عدم تمرین با گروه بشدت جلوی رشد و پیشرفت موسیقی را میگیرد. وقتی تَکیهها و حسینیهها تنها اماکن آزاد برای شنیدن و تجربه کردن موسیقی زنده باشند، اصلا عجیب نیست که موسیقی پاپِ روز، شکل روضهخوانی به خود بگیرد. با گذشت زمان مردم گوششان به آن سبک موسیقی عادت کرده است و به این ترتیب سلیقه عمومی یک بُعدی شده است.
زنانهنرمند در عرصه موسیقی در دهههای گذشته بنا به تفکرات دولتی و مذهبی، حذف و یا سانسور شدهاند، حذف هنرمندان زن چه تاثیر بر موسیقی ایران گذشته است؟
ـ تاثیرش این بوده است که فقط نگاه و نظر نیمی از مردم جامعه در موسیقی ایران منعکس شد است. فقط حرف دل نصف مردم زده شده و آن خانمهایی هم که جرأت کردند کار کنند آنقدر تعدادشان کم بوده است که تنوع و گستردگی چندانی در کارهایشان ایجاد نشده است.
در کشور ایران، زنان اجازه تکخوانی و یا حتی در برخی موارد حق رفتن به روی صحنه برای نوازندگی را ندارند. برای احقاق حقوق هنرمندان زن در عرصه موسیقی تا کنون چه فعالیتی کردهاید؟
ـ ما در گروه «آبجیز» ترانههای خودمان را مینویسیم و موسیقی را هم خودمان میسازیم. آنطور که دوست داریم آهنگها را تنظیم و منتشر میکنیم. روی صحنه میرویم و حرف دلمان را به همان شکلی که تمایل داریم بیان میکنیم. سعی میکنیم صادق باشیم، خلاق باشیم و سبک و روش فرد یا گروه خاصی را دنبال نکنیم. سعی میکنیم کیفیت کارمان را بالا نگهداریم و استانداردهای بین المللی را در تولید و اجرای رعایت کنیم. تا حد ممکن آلوده بازیهای تجاری و تبلیغاتی نمیشویم و تا جاییکه امکانش را داشته باشیم، علیرغم موانع بسیار دشوار اقتصادی کنسرتهای زنده اجراء میکنیم. عمدتا خودمان برنامهها را تولید و اجراء میکنیم. کارهایی که معمولا مربوط به دنیای مردانه است و فضای نسبتا رقابتی و خشنی دارد. مثلا در تور اخیر آمریکای شمالی، که بخاطر «ممنوعیت ورود اتباع ۷ کشور» به تعویق افتاد و تبعات اقتصادی سنگینی را برای ما ببار آورد، دو خانم دیگر (یک نوازنده گیتار باس و دیگری نوازنده پرکاشن) را با خودمان به روی صحنه بردیم تا ضمن حفظ برابری و توازن جنسیتی بین افراد گروه، به مخاطبهای خودمان نشان بدهیم که خانمها هم میتوانند به همان اندازه در نواختن سازهای معمولا «مردانه» حرفهای و قوی باشند. به این ترتیب تلاش میکنیم حضور زن را در دنیای موسیقی آلترناتیو زنده نگاه داریم. با این امید که انگیزهای باشیم برای زنها و دختران جوانی که علاقهمند به موسیقی هستند ولی تحت فشار و تهدیدات و تبعیضات اجتماعی و خانوادگی جرأت نمیکنند دنبال دلشان بروند و این حرفه را بطور جدی دنبال کنند. این همان کاریست که از دست ما برمیآید و انجامش میدهیم.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر