محمد تنگستانی
چند هفته بعد از درگذشت توران میرهادی پژوهشگر و نویسنده ادبیات کودک، دانشآموزان مدرسهای در منطقه یک تهران با امضاء نامهای از شهردار این منطقه درخواست نامگذاری میدانی نزدیک دبستانشان، به نام «میدان توران» شدند. این میدان واقع در خیابان دیباجی شمالی، تقاطع خیابان دوقوز و خیابان نسرین است.
نامگذاری کوچه، خیابان، پارک و محلهای به نام بزرگان فرهنگ و هنر و شخصیتهای تاریخی هر کشور در دنیا به نشانه زندهبودن یاد و خاطره آنها در شهر و کشورشان امری عادی است.
چند ماه بعد از روی کار آمدن دولت جمهوری اسلامی تاکنون اسامی اغلب خیابانها و کوچهها به نام شهیدان و شخصیتهای سیاسی و مذهبی تغییر نام داده است.
از این خیابانها میتوان استالین (میرزا کوچکخان)، اشرف پهلوی ( دستغیب)، سلطنت آباد (پاسداران)، سیروس ( مصطفی خمینی)، لسآنجلس (حجاب)، پارک کوروش (پارک شریعتی) و تخت طاوس (استاد شهید مطهری) اشاره کرد.
بعد از درگذشت حمید سبزواری شاعر نزدیک به آیتالله خامنهای، خردادماه سال جاری کمیسیون تخصصی نامگذاری در شورای شهر تهران در مصوبهای نام خیابان روشنایی در محله قیطریه را به حمید سبزواری تغییر دارد.
توران میرهادی، از پایهگذاران ادبیات نوین کودک در ایران، یکی از بنیانگذاران شورای کتاب کودک و مؤلف «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» بود که هجدهم آبان ماه سال جاری در سن ۸۹ سالگی به علت عارضه مغزی درگذشت.
از فعالیتها و آثار توران میرهادی علاوه بر «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» میتوان به تأسیس کودکستان و مدرسه فرهاد، «شورای کتاب کودک» و نگارش کتابهایی مانند «آنکه رفت، آنکه آمد» و «جستوجو در راهها و روشهای تربیت» اشاره کرد.
این نویسنده و پژوهشگر نامدار ایرانی دریکی از گفتوگوهایش در مورد انگیزه راهاندازی «شورای کتاب کودک» گفته است: «سال ۱۳۳۴ وقتی کودکستان فرهاد تأسیس شد، ما با فقر زیادی در حوزه مطالعاتی برای کودکان پیش از دبستان و دبستان روبهرو شدیم و تعداد کتابها انگشتشمار بود. سال ۱۳۳۵ نمایشگاه کتابی را در دانشکده هنرهای زیبا ترتیب دادیم؛ هدف ما این بود که نشان بدهیم کتاب برای کودکان بسیارکم است. سالهای ۱۳۳۷ و ۱۳۳۹ نیز دو نمایشگاه دیگر برپا کردیم. این نمایشگاهها باعث شد که بدانیم در چه زمینههایی برای کودکان کتاب نداریم. همین انگیزه بسیاری از استادان ادبیات کودکان را به فکر انداخت و ما جلسات مختلفی را با حضور آنها در مدرسه برگزار میکردیم. سرانجام دی ماه سال ۱۳۴۱ هیأت پنج نفرهای متشکل از "مرتضی ممیز"، "لیلی ایمن"، "عبدالرحیم احمدی"، "ماه آفریده آدمیت" و من اساسنامه شورای کتاب کودک را تدوین و با همراهی ۴۰ نفر دیگر، شورای کتاب کودک را تأسیس کردیم.»
ازتوران میرهادی بیشتر بخوانید.
نگارش و جمعآوری فرهنگنامه کودکان و نوجوانان در دهه پنجاه شمسی به ابتکار توران میرهادی برای گروه سنی ۱۰ تا ۱۶ سال با بیش از ۵۰۰۰ مقاله در ۲۴ جلد شروع شد و تاکنون ۱۴ جلد از این فرهنگنامه منتشرشده است. این مجموعه نخستین فرهنگنامه مرجع به زبان فارسی است که در تهیه و انتشار آن حدوداً ۴۰۰ نویسنده، ویراستار و مترجم مشارکت داشتهاند.
دانشآموزان این مدرسه در منطقه یک تهران به ابتکار مدیر و معلمین این دبستان علاوه بر امضاء نامهای خطاب به شهرداری منطقه یک، به رهگذران گلدانهایی هدیه دادهاند و از آنها برای مشارکت در خرید «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» برای کودکان مناطق محروم دعوت کرداند.
چند ماه پیش یادداشتی به خط رهبر جمهوری اسلامی، آیتالله خامنهای منتشر شد. در این یادداشت، که بیستودو سال پیش نوشتهشده است. این دستنویس به کتاب«تنتن و سندباد»اشاره میکند. آیتالله خامنهای در مورد این کتاب کودک که با محوریت آموزههای اسلامی و مذهبی برای کودکان نوشته و منتشرشده است، میگوید: «"من هم همین قصه را همیشه تعریف میکردم! حیف که خیلیها آن را باور نداشتند... حالا دیگر کار من آسان شد! همین بس است که نسخه این کتاب را به همه بچهها بدهم.». این کتاب نوشته «محمد میرکیانی» را انتشارات قدیانی چاپ و پخش کرده است و بعد انتشار یادداشت آیتالله خامنهای، کتاب «تنتن و سندباد» توسط خبرگزاریهای دولتی و برنامه پرمخاطبی مانند «خندوانه» بیشتر معرفی شد.
ادبیات کودک و نوجوان یکی از مهمترین شاخههای ادبی در جهان بهحساب میآید. در چند دهه گذشته ادبیات کودک و نوجوان در ایران زیر نظر نهادهای وابسته به تفکرات اسلامی و مذهبی مانند حوزه هنری، کانون پروش و فکری کودکان و نوجوانان و ناشرانی نیمهدولتی بوده است.
توران میرهادی همراه افرادی مانند: معصومه سهراب و لیلی ایمن، در زمان پادشاهی محمدرضا پهلوی در وزارت آموزشوپرورش سنگ بنای «نظام نوین آموزش کودک» در ایران را بنیان گذاشتند و بهعنوان مشاور وزارت آموزشوپرورش طرح راهاندازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را که یکی از برجستهترین نهادهای فرهنگی در دوره پهلوی دوم بود را به تصویب رساندند.
مجموعه نشریههای «پیک» شامل پیک دانشآموز، پیک معلم و پیک خانواده، یکی دیگر از دستاوردهای آنان است.
انتشار نشریههای «پیک» بعد از انقلاب متوقف شد و بهجای آن، مجلات «رشد» با محتوای ایدئولوژیک و تبلیغی در مدارس کشور در اختیار دانشآموزان ایرانی قرار گرفت.
این پژوهشگر و چهره تاثیرگذار در ادبیات کودک و نوجوان به دلیل عدم وابستگی به نهادهای ایدئولوژیک و مذهبی در جامعه هشتادمیلیون نفری ایران مانند نویسندگان مذهبی و ایدئولوژیک ادبیات کودک و نوجوان در جامعه شناختهشده نبود.
اغلب کتابهای منتشرشده در شاخه ادبیات کودک و نوجوان در سه دهه گذشته در راستای تفکرات اسلامی و مذهبی و ایدئولوژیهای جمهوری اسلامی بوده است.
محمود کیانوش نویسنده و مترجم هشتاد و دو ساله ساکن انگلستان در یادداشتی با عنوان «یاد یاران در شورای کتاب کودک» که در سایت بیبیسی فارسی منتشر کرده، آورده است: «یکی از مهمترین معیارهای انتخاب کتابهای مناسب برای کودکان و نوجوانان در شورای کتاب کودک، که هرسال فهرستی از آنها در نشریهٔ این شوری چاپ میشد، این بود که مضمون کتاب با دنیای واقعی و طبیعی کودک ارتباط کامل داشته باشد و نویسنده نخواسته باشد ذهن و روح کودک را گرفتار و آشفتهٔ اندرزهای حکیمانه و اخلاقی کند و از او بخواهد که کودکی نکرده، بزرگسال شود. یکی دیگر از معیارهای مهمّ این بود که کتاب با زبانی ساده، روشن و درست و متناسب با حدود حیطهٔ فکری و کلامی کودک و نوجوان نوشتهشده باشد و علاوه بر این از حیث مضمون و قالب سنجیده و استوار باشد، در حدّی که بتوان آن را «ادبیات کودک و نوجوان» خواند.»
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر