ایران سکولار؛ سال ۱۴۲۹/ حذف مناظره تلویزیونی میان کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری

یکشنبه ۹ مرداد ۱۴۲۹ / ۳۱ ژوییه ۲۰۵۰

رئیس جمهور با کمی تأخیر به جلسه هیأت وزیران می رسد و در جای همیشگی خود کنار معاون اول می نشیند. به روال معمول با هم سلام و علیک می کنند و رفتارشان عادی است. اطلاع دارم که از وقتی خانم حافظی برای کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرده، هنوز با رئیس جمهور جلسه ای نداشته است.

وزیر کشور گزارشی مختصر را از روند رسیدگی به شکایات کاندیداهایی که موفق به ثبت نام نشده اند ارائه می کند. بعد از گزارش وزیر کشور، رئیس جمهور یادآوری می کند که فردا ۱۰ مرداد، نخستین سالگرد شروع به کار دولت است و همه دستگاه های اجرایی باید گزارش های جداگانه شان را در مورد عملکرد یک ساله خود منتشر کنند. آقای امینی می گوید همان طور که قبلاً هم به دستگاه های اجرایی ابلاغ شده، هیچ یک از آنها نباید به مناسبت ۱۰ مرداد مراسمی را ترتیب بدهد یا هزینه ای بکند، هر چند خوب است که مسئولان اجرایی علاوه بر انتشار گزارش، حتی المقدور به رسانه ها مصاحبه بدهند و عملکرد یک ساله دستگاه خود را تشریح کنند.

قبل از اینکه رئیس جمهور سر دستورجلسه بعدی برود، خانم بنی عامر وزیر امور خارجه اجازه صحبت می خواهد تا خارج از دستور حرف بزند. خانم بنی عامر با عذرخواهی از رئیس جمهور و معاون اول می گوید این دو نفر نمی توانند به گونه ای رفتار کنند که "انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است". وزیر امور خارجه، اینکه تا دو هفته دیگر قرار است رئیس جمهور و معاول اول او در انتخابات ریاست جمهوری با هم رقابت کنند را "اتفاق بزرگی" می داند که بر کل دولت و کشور تأثیر خواهد گذاشت. خانم بنی عامر از رئیس جمهور و معاون اول می خواهد به طور شفاف توضیح بدهند که رقابت آنها به چه صورت انجام خواهد شد و آیا قرار است که خانم حافظی از زمان شروع تبلیغات انتخاباتیش به منتقد همکاران خود درهیأت دولت تبدیل شود؟ وزیر امور خارجه حرف هایش را با این سوال به پایان می برد که: "آیا در آن صورت، معنی خواهد داشت که خانم حافظی در دوران تبلیغات، نفر دوم دولتی باشد که دارد با انتقاد از آن رأی جمع می کند؟"

فضا سنگین می شود. برای مدتی هیچ کس حرف نمی زند تا اینکه خانم حافظی سکوت را می شکند و می گوید که "نگرانی همکاران را درک می کند". می افزاید که قصد داشته در همین ارتباط در آخر جلسه وقت صحبت بگیرد و صحبت کند ولی "حالا که همکاران بحث را پیش کشیده اند زودتر توضیح خواهد داد." تأکید می کند تنها پاسخی که به نگرانی های همکاران دارد این است که از سمت معاون اولی استعفا می دهد تا در شرایط طبیعی تری فعالیت انتخاباتی کند. از حاضران در جلسه می خواهد که استعفایش را به رأی بگذارند و ادامه می دهد "پنهان نمی کند که منتقد سیاست های رئیس جمهور است و در جریان مبارزات انتخاباتی، شیوه مملکت داری او را مورد انتقاد قرار خواهد داد".

بدون اینکه بحث موافق و مخالفی صورت بگیرد، استعفای خانم حافظی به رأی گذاشته می شود و - بر خلاف استعفای هفته پیش رئیس جمهور که مخالفان زیادی داشت- با اجماع حاضران به تصویب می رسد. به نظر می رسد که بسیاری از اعضای کابینه، از تصمیم معاون اول ناخشنود هستند و فضای جلسه در مجموع به ضرر اوست.

قوانین زمان جمهوری اسلامی، اعضای کابینه را ملزم نکرده بود که در صورت تمایل به ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری از پست خود استعفا بدهند و همین قانون، بعد از تغییر حکومت هم دست نخورده باقی مانده است. به عبارت دیگر، ثبت نام معاون اول در انتخابات ریاست جمهوری مخالف قانون نیست و کسی نمی تواند او را برای استفاده از حق قانونی خود سرزنش کند. با وجود این، شخصا فکر می کنم کار معاون اول از نظر سیاسی به مصلحت نبوده، چون در داخل ائتلاف اصلی حامی رئیس جمهور یعنی ائتلاف "ایران سکولار" ایجاد دودستگی می کند و شکاف در ائتلاف حاکم در اولین انتخابات ریاست جمهوری جدید، به نفع کشور نخواهد بود. این شکاف، حتی ممکن است به شکست ائتلاف ایران سکولار در انتخابات منجر شود که به لحاظ تبلیغاتی، رأی منفی مردم به کسانی تعبیر خواهد شد که تغییر حکومت از جمهوری اسلامی به یک جمهوری سکولار را ممکن کرده اند.

بعد از تصویب استعفای معاون اول رئیس، جمهور شخصا وارد بحث می شود و می گوید که به تصمیم خانم حافظی برای کاندیدا شدن احترام می گذارد. تاکید می کند که معاون اول رئیس جمهور، قانون می توانسته بدون استعفا از مقام خود پا به عرصه رقابت بگذارد و با وجود این تصمیم گرفته پیش از شروع تبلیغات انتخاباتی از مقام خود کناره گیری کند که "تصمیم عاقلانه ای است". آقای امینی برای شکستن فضای سنگینی که بر جلسه هیأت دولت حاکم شده، به شوخی می گوید درست است که از رقابت با خانم حافظی راضی نیست اما خوشحال است که مجبور نخواهد بود با سیاستمدار سرسختی مانند او مناظره تلویزیونی بکند!

اشاره رئیس جمهور به نحوه برگزاری تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری امسال است که در آن، بر خلاف دوران جمهوری اسلامی خبری از مناظره های تلویزیونی کاندیداها نخواهد بود. در زمان رژیم سابق، تعداد کاندیداهای تأیید صلاحیت شده از سوی شورای نگهبان برای انتخابات ریاست جمهوری کم بود و به راحتی می شد بین آنها مناظره تلویزیونی ترتیب داد. اما با توجه به حذف فرآیند تأیید صلاحیت در انتخابات ریاست جمهوری، امسال آن قدر تعداد کاندیداها زیاد شده که به هیچ وجه امکان ترتیب دادن مناظره های تلویزیونی میان آنها وجود ندارد.

البته، شاید می شد این کار را هم کرد که کاندیداهای ۵ ائتلاف بزرگ سیاسی حاضر در کشور (ایران سکولار، دینداران حامی دولت سکولار، جمهوری اسلامی، تغییر و راه نو) به عنوان جریان های سیاسی اصلی ایران در مناظره های تلویزیونی حاضر شوند. اما مشکل اینجاست که در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو، کاندیداهای قوی دیگری هم وجود دارند که خود را خارج از ۵ ائتلاف اصلی تعریف می کنند.  به علاوه، این ائتلاف ها احزاب سیاسی منسجم نیستند و اعضای آنها لزوماً از یک کاندیدای واحد حمایت نخواهند کرد. به عنوان نمونه، از همین حالا مشخص است که بزرگترین ائتلاف سیاسی موجود یعنی ایران سکولار، بر سر حمایت از آقای امینی یا خانم حافظی دوشقه خواهد شد.

مشکل اصلی در اینجاست که بعد از دهه ها برگزاری انتخابات به صورت غیرحزبی، هنوز ساختار حزبی در ایران به درستی شکل نگرفته، وگرنه منطقی تر بود که کاندیداهای احزاب اصلی ایران، مانند خیلی از جاهای دیگر دنیا مناظره تلویزیونی کنند.

برای مطالعه فصل های ۱ تا ۱۹ کتاب "ایران سکولار؛ سال ۱۴۲۹" اینجا را کلیک کنید.