کنش‌گران مستقل جامعه رنگین‌کمانی، رسانه‌ها و اصحاب رسانه را خطاب قرار دادند

شایا گلدوست

به مناسبت «روز جهانی مبارزه با ستیز و هراس علیه جامعه رنگین‌کمانی»، بیانیه‌ای با عنوان «بیانیه ۱۷ - ۲۲» از سوی جمعی از کنش‌گران و فعالان مستقل جامعه رنگین‌کمانی در داخل و خارج از ایران منتشر شد. این بیانیه که در پنج بند تنظیم شده، خطاب به رسانه‌ها و اصحاب رسانه نوشته شده است که در بین کاربران رنگین‌کمانی شبکه‌های اجتماعی بازنشر و در مورد آن گفت‌وگو می‌شود. 

«ایران‌وایر» با یکی از اعضای جامعه‌ «ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس» ایران و از تهیه‌کنندگان این بیانیه گفت‌وگو است. او به دلیل مسایل امنیتی ترجیح داده است هویتش محفوظ بماند. 

***

در بخش ابتدایی بیانیه‌ای که به مناسبت روز جهانی ستیز و هراس علیه جامعه رنگین‌کمانی از سوی جمعی از کنش‌گران مستقل جامعه رنگین‌کمانی منتشر شده، آمده است: 

«ما، اعضای جامعه‌ LGBTQ+ ایران، همانند سایر افراد در تمام بخش‌های جامعه حضور داریم؛ از روستاهای مرزی تا خیابان‌های تهران و همیشه بابت گرایش جنسی/ عاطفی، جنسیت و هویت جنسیتی خود تحت خشونت، سرکوب و تبعیض‌ مضاعف و سازمان‌یافته هستیم.

این تبعیض‌ها تا حدی گسترده و این خشونت‌های سازمان یافته تا حدی عادی‌سازی شده‌اند که حتی حضور ما و درد و رنج‌های‌مان زیر سایه‌ اکثریت سیس‌جندر و هتروسکشوال جامعه رفته و انکار می‌شود!»

در این بیانیه با اشاره مستقیم به وظیفه حرفه‌ای رسانه‌ها و اصحاب رسانه آمده است: «دامنه‌ این انکار و به حاشیه رفتن درباره افراد جامعه رنگین‌کمانی تا رسانه‌ها هم گسترش یافته است و رسانه‌ها، به ویژه رسانه‌های خبری با مسوولیت خطیری که بر عهده دارند، می‌توانند نقش مهم و در عین حال مثبتی در بازتاب وضعیت اعضای این جامعه داشته باشند. اما متاسفانه این مسوولیت را نه تنها به صورت درست به انجام نمی‌رسانند، با عدم پوشش اخبار مربوط، سانسور جزییات خبری، انتشار اخبار نادرست، بدون راستی‌آزمایی خبر، استفاده از واژگان و اصطلاحاتی که امروزه با توجه به پیشرفت گفتمان جنس و جنسیت دیگر کاربردی ندارند و رعایت نکردن نزاکت سیاسی، باعث آسیب و لطمه‌ بیشتری به جایگاه حساس اعضای این جامعه که جزو اقشار آسیب‌پذیر هستند، می‌شوند.»

یکی از دست‌اندرکاران تهیه این بیاینه که خود از اعضای جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس است، درباره هدف این بیانیه می‌گوید: «‏رسانه‌ها نقش مهمی در اطلاع رسانی و آگاهی بخشی حول موضوعات مختلف به عموم مردم دارند. از این رو، در بازتاب وضعیت جامعه‌ ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس ایران و افغانستان نیز می‌توانند نقش موثر و مثبتی داشته باشند؛ به عنوان مثال، پوشش خبری مناسب و مداوم اوضاع پناه‌جویان جامعه‌ ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس ایرانی و افغانستانی در ترکیه یا تهیه‌ گزارش‌های خبری از روزهای جهانی مرتبط با این جامعه، مثل روز مشاهده‌‌پذیری افراد لزبین، ضمن بازتاب مسایل، مشکلات و وضعیت اعضای این جامعه، می‌تواند موجب فرهنگ‌سازی در بین اکثریت دگرجنس‌گرا و همان‌سو‌جنسیتی جامعه هم شود و این مساله در شرایطی که رسانه‌های دولتی ایران به مثابه دستگاه تولید پروپاگاندای حاکمیت، مدام در حال مشروعیت بخشی به‌ سرکوب اعضای این جامعه هستند، اهمیت بیشتری دارد و نشان می‌دهد چه‌قدر نقش‌ رسانه‌های برون‌مرزی در این زمینه خطیر است. ‏بنابراین، هدف ما از انتشار این بیانیه، معطوف کردن توجه اهالی رسانه به نقش خود و اهمال در ایفای آن نقش بود تا یادآور شویم که رسانه باید برای عموم مردم و بازتاب دهنده‌ مسایل مربوط به عموم مردم باشد.»

متاسفانه رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور نیز متاثر از وضعیت فرهنگی و سنتی جامعه ایران، برای رضایت مخاطب، به موضوعاتی که در جامعه هنجار تلقی نمی‌شوند، کمتر می‌پردازند. حال این که گروه‌های به حاشیه رانده شده خود بخشی از این مخاطبان را تشکیل می‌دهند. 

این فعال جامعه رنگین‌کمانی دلیل محافظه‌کار بودن رسانه‌های ایرانی را برآیند محافظه‌کاری اکثریت جامعه می‌داند و نمودهای مختلفی، از عدم پوشش خبری و سانسور جزییات اخبار گرفته تا سانسور افراد این جامعه، به ویژه اگر مطابق با هنجار اکثریت نباشند را دلیلی بر این امر به شمار می‌آورد. 

او معتقد است که تداوم این محافظه‌کاری در رسانه‌ها منجر به تشدید آن در جامعه هم خواهد شد.

در این بیانیه، خطاب به رسانه‌های خبری، کنش‌گران وابسته به سازمان‌ها و نهادهای کنش‌گری که به رسانه‌ها دسترسی دارند، طی بندهایی، مواردی  جهت کاهش خشونت و تبعیض در محتوای رسانه‌های خبری ذکر شده است: 

بند ۱. همکاری و هم‌فکری با افراد بیشتری از جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس برای پوشش خبری و ارایه گزارش مرتبط با این جامعه‌ و به علاوه، دعوت به همکاری از متخصصان و تحلیل‌گران جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس در زمینه‌های مختلف.

بند ۲. توجه و پی‌گیری بیشتر اخبار و وقایع مرتبط با جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس ایران، به ویژه اخبار مرتبط با پناه‌جویان این جامعه در کشور ترکیه.

بند ۳. تهیه‌‌ گزارش از مناسبات و تاریخ‌های مهم مرتبط با جامعه‌ ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس، مثل روز مشاهده‌پذیری افراد لزبین و مواردی از این دست.

بند ۴. دقت بیشتر در حصول اطمینان از صحت جزییات خبری و در همین راستا، ارتباط و همکاری گسترده‌تر با خود اعضای این جامعه به صورت مستقیم و بدون واسطه‌گری سازمان‌های مختلف.

در بند ۵ این بیانیه بر رعایت «نزاکت سیاسی» (Political Correctness) و استفاده از واژگان درست و مورد تایید جامعه‌ ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس ایران تاکید شده است؛ الگویی که می‌بایست مورد توجه قرار بگیرد و رعایت شود، شامل این موارد است:

در اشاره به جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس، به جای سایر واژگان و عبارات چتری، اولویت با خود عبارت ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس باشد (لازم به ذکر است که این مورد به معنی منع استفاده از سایر واژگان چتری نیست بلکه ارایه‌ی اولویت است). هویت هر فرد طوری بیان شود که خود آن فرد آن را بیان کرده است؛ به عنوان مثال، در معرفی فردی که خود را «لزبین» معرفی کرده است، از همین واژه استفاده شود. جنسیت و هویت جنسیتی افراد نان‌باینری و در مجموع، افراد «Gender diverse» به رسمیت شناخته شود و مورد احترام قرار گیرد‌.‌• از الفاظ توهین آمیزی چون «هم‌جنس‌باز»، «دوجنس‌باز» و «دوجنسه» استفاده نشود. از عبارات قدیمی، نادرست و توهین‌آمیز نسبت به افراد ترنس‌جندر استفاده نشود. عبارات «تراجنسیتی»، «تراجنسی»، «ترنس‌سکشوال»، «ترانس»، «ترنس‌بودگی» و «تغییر جنسیت» اشتباه و نادرست هستند و عبارات درست عبارتند از «ترنس‌جندر» و «بازتایید جنسیت». کارکنان رسانه‌های خبری موظف‌ هستند دانش خود از واژگان مرتبط با این حوزه را با به‌ روز رسانی‌های موجود تطبیق دهند و با یادگیری مرتب، اطلاعات و دانش کافی و به روز در این زمینه داشته باشند.» 

کنش‌گر مستقل جامعه رنگین‌کمانی که با «ایران‌وایر» گفت‌وگو کرده،  معتقد است که چنین اقداماتی از سوی فعالان و اعضای جامعه رنگین‌کمانی و توصیه کردن موارد یاد شده در تغییر شرایط موجود بدون تاثیر نخواهند بود: ‏«‏من فکر می‌کنم که بخشی از تاثیر این بیانیه بستگی به خود رسانه‌ها دارد. طبیعتا اگر رسانه‌ای اصول دموکراتیک و احترام به خواست مخاطب را از اصول کاری خود قرار دهد، باید به این مطالبه‌گری دموکراتیک از سوی بخشی از مخاطبان خود، یعنی اعضای جامعه‌ ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس ایران و افغانستان توجه و سعی در بهبود عملکرد خود کند. ‏از این گذشته، به نظرم پایه‌ای‌ترین تاثیر این بیانیه، این است که نشان می‌دهد جامعه‌ ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس ایران و افغانستان با وجود تمامی خشونت‌ها و تبعیض‌های سازمان یافته، هم‌چنان در موقعیت انفعال نیستند و برای بهبود اوضاع تلاش می‌کنند. آیندگان قدر این تلاش را خواهند دانست.» 

در انتهای این بیانیه با تاکید بر این که بیانیه ۱۷ _۲۲ از سوی جمعی از اعضای مستقل جامعه‌ ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس ایران بوده و هیچ وابستگی‌ به هیچ نهاد یا سازمانی ندارد، توضیح داده شده است اعضای جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو پلاس ایران این حق را دارند تا در صورت عدم رعایت بندهای چهارم و پنجم در پوشش‌های خبری و تهیه‌ گزارش‌های خبری، با صدایی رساتر و صریح‌تر از پیش ارزش خبری گزارش را زیر سوال ببرند و گزارش‌گر و مسوول مربوطه را بابت عدم توجه به این اصول مورد پرسش قرار دهند.

اسامی امضا کنندگان این بیانیه به شرح زیر است:

«مهرداد راد»، «سیما بنا»، «ایلیا پوینده»، «زیبا نیک‌خو»، «سارا رضایی»، «الهام ثابتیان»، «زینب پیغمبرزاده»، «ملینا یاجم»، «آرتمیس اکبری»، «سازمان ال‌جی‌بی‌تی افغان»، «ملودی شهرانی»، «دانیال یکتا»، «یاور برادران خسروشاهی»، «هیوا سپهر»، «رها فرخ»، «رها غیاثی»، «دلی مددی»، «نیما نیا»، «ایلیا دانش پژوه»، «برکه صحت»، «سایه نجم»، «آرزو حسینی»، «هومن پویا»، «کاوه کرمانشاهی»، «عاطفه گلریز»، «نیما فریدمهر»، «سینا مختاری»، «بنیامین فرنام»، «بهنام تدین»، «نیک پزشک»، «اردلان شهابی»، «نسیم آقاسی»، «نازگل نیک نفس»، «علی دادیار»، «نیاز سلوکی»، «ارس شفاخواه»، «طلا جوینده»، «لاله شکیبا»، «مانا پناهیان» و «مهدی علومی».