شایا گلدوست
مساله اهدای خون توسط اعضای جامعه رنگینکمانی یکی از مسائل چالشبرانگیز و پرحاشیهای است که در سالهای اخیر در بسیاری از کشورها مورد بحث و انتقاد قرار گرفته است. ممنوعیت اهدای خون توسط مردان همجنسگرا، دوجنسگرا و گاه افراد ترنس به دلیل رابطه جنسی مقعدی و ریسک بالاتر در ابتلا به بیماریهای مقاربتی، مورد اعتراض این افراد و حامیان آنها بوده و یکی از موضوعات تبعیضآمیزی است که علیه افرادی با گرایشهای جنسی غیر از دگرجنسگرایی صورت میگیرد. این موضوع نه تنها یک تبعیض بزرگ علیه این افراد است، بلکه باعث بدنام کردن و انگ زدن به آنها میشود. مردان همجنسگرا و دوجنسگرا باید سه ماه از رابطه جنسی پرهیز کنند تا بتوانند خون اهدا کنند؛ اما اکنون این موضوع در برخی از کشورها مورد بررسی بیشتری قرار گرفته و برخی از این قوانین تغییر کرده است.
به عنوان مثال از سال ۲۰۲۰ میلادی در بریتانیا با تغییر قوانین، اگر مردان همجنسگرا در رابطه درازمدت با شریک جنسی خود باشند، میتوانند بدون پرهیز سه ماهه، هر وقت خواستند خون اهدا کنند. بر اساس این قانون اعلام شد که تمام داوطلبانی که فقط یک شریک جنسی داشتهاند و با او بیش از سه ماه در رابطه بودهاند، صرفنظر از جنسیت، جنسیت شریک جنسی یا نوع رابطه جنسی، هر زمان که خواستند میتوانند خون اهدا کنند. اگر داوطلبان بیش از یک شریک جنسی داشته باشند یا در سه ماهه اخیر شریک جنسی تازهای پیدا کرده باشند، به شرط اینکه رابطه جنسی مقعدی نداشته باشند، باز هم میتوانند خون اهدا کنند.
در حرکتی دیگر نیز یونان و فرانسه در ماه ژانویه سال جاری اعلام کردند که این قانون تبعیضآمیز را علیه مردان همجنسگرا و دوجنسگرا تغییر خواهند داد و از این پس افراد میتوانند فارغ از گرایش جنسی و هویت جنسیتی خود، خون اهدا کنند.
در ایران معمولا افراد همجنسگرا و دوجنسگرا به دلیل محدودیتهای فرهنگی و قانونی قادر نیستند تا گرایش جنسی خود را آزادانه بیان کنند، اما ترنسها با این محدودیتها و تبعیضها مواجه هستند. تجربه افراد ترنس در شهرهای مختلف نشان میدهد که در مراجعه به مراکز اهدای خون با ممنوعیتهایی مواجه شدهاند. دلیل آن نیز ترنسبودگی و مصرف هورمون عنوان شده است. علاوه بر این در برخی موارد به روابط جنسی آنها اشاره شده و ممنوعیت اهدای خون نامشخص بودن فرد یا افراد مقابل در رابطه جنسی ذکر شده است.
ترنس یا ترنسجندر یک واژه چتری است و در واقع به شخصی گفته میشود که هویت جنسیتی خود را مغایر با جنسیتی که در بدو تولد بر اساس ظاهر اندام جنسی به او نسبت داده شده است، تعریف میکند.
به زبانه سادهتر، «زن ترنس» به شخصی گفته میشود که با جسم و اندام جنسی منتسب به مردانه متولد شده است و جنسیت مردانه به او نسبت داده میشود. در صورتی که او خودش را یک زن میداند و هویت جنسیتی خویش را زنانه تعریف میکند. «مرد ترنس» به شخصی گفته میشود که با جسم و اندام جنسی منتسب به زنانه به دنیا آمده و جنسیت زنانه به او نسبت داده میشود. در حالی که او هویت جنسیتی خود را مردانه تعریف میکند و خویش را یک مرد میداند. البته ترنسها میتوانند هویت جنسیتی «غیردوگانه» یا «نانباینری» نیز داشته باشند و با وجودی که جنسیت نسبت داده شده به خود را نمیپذیرند، اما خودشان را متعلق به هیچکدام از دو قالب زنانه و مردانه ندانند.
«هلپ ترنس سنتر»، مرکز اطلاعرسانی ترنسجندرها در مقالهای به بررسی این موضوع پرداخته است، که برای آگاهی بیشتر به بخشهایی از آن اشاره میکنیم.
تنها دلیل محدودیت در اهدای خون برای افراد ترنس ناآگاهی است. این ناآگاهی باعث میشود تا فرصت اهدای خون از بسیاری از افراد ترنس ایرانی سلب شود. واقعیت این است که در دنیا، یک قانون واحد برای اهدای خون وجود ندارد. اما برای بررسی این موضوع که اهدای خون توسط افراد ترنس، از نظر پزشکی چه ممنوعیتهایی دارد، نیاز است تا قوانین برخی از بزرگترین ومعتبرترین مراکز اهدای خون در دنیا را بدانیم.
مرکز ورسیتی یک مرکز اهدای خون واقع در امریکا است که از قوانین سازمان غذا و داروی آمریکا پیروی میکند. این مرکز اعلام کرده که تمامی انسانها با هر هویت جنسیتی یا گرایش جنسی میتوانند خون اهدا کنند. هورمونتراپی و انجام جراحیهای تصدیقکننده جنسیت مانعی برای اهدای خون نیست و تنها مردانی که با مردان دیگر رابطه جنسی داشتهاند، باید سه ماه صبر کنند تا اجازه اهدای خون پیدا کنند. این مرکز آمریکایی برای زنانی که با زنان دیگر رابطه جنسی داشتهاند، تاخیر را لازم ندانسته و برای زنانی که با مردان گی یا بایسکشوال رابطه جنسی داشتهاند، مدتی را بهعنوان صبر در نظر میگیرد.
مرکز اهدای خونی در استرالیا نیز اعلام کرده که هورمونتراپی و انجام جراحیهای تصدیقکننده جنسیت مانعی برای اهدای خون نیست، اما لازم است سطح هموگلوبین، آهن و حجم خون متقاضیان طبق پروتکلهای این مرکز سنجیده شود. این مرکز برای سنجش متقاضیان، توجه ویژهای به بیولوژی افراد نیز داشته و افرادی را که در بدو تولد جنسیت زن به آنها نسبت داده شده از اهدای پلاکت منع میکند. علت این ممنوعیت نیز ریسک آسیب ریوی حاد مرتبط با انتقال خون ذکر شده است.
مرکز اهدای خونی در بلژیک نیز ترنس بودن را مانعی برای اهدای خون نمیداند و از افراد ترنسی که بهتازگی هورمونتراپی را آغاز کردهاند، میخواهد که سه ماه صبر کنند تا شمارش خونی و سطح هموگلوبین خونشان پایدار شود. این مرکز از افراد ترنسی که بهتازگی جراحی کردهاند نیز میخواهد که ۲ هفته تا ۴ ماه بسته به نوع جراحی صبر کنند. این مرکز نیز آگاهی از جنس نسبت داده شده در بدو تولد را برای ارزیابی ریسکها لازم میداند.
مرکز اهدای خونی در ایرلند نیز افراد ترنس را برای اهدای خون مجاز دانسته اما به دلایلی مربوط به حجم خون، از اهدای پلاکت منع میکند. این مرکز از افراد ترنسی که هورمونتراپی میکنند، انتظار دارد که حداقل یک سال از شروع هورمونتراپی با دوز پایدار گذشته باشد تا سطح هموگلوبین خون پایدار شده باشد.
همان طور که مشخص است از نظر پزشکی دلیلی برای ممنوعیت اهدای خون توسط افراد ترنس وجود ندارد، تنها به دلیل انجام جراحی و هورمونتراپی که میتواند بر میزان غلظت خون در افراد ترنس تاثیرگذار باشد، برخی بررسیها و ملاحظات مقطعی انجام میشود. اما متاسفانه در کشوری مانند ایران، ترنسبودگی در بهترین حالت با انگ بیماری همراه است. علاوه بر این نگاه جامعه و حتی قانون به افراد ترنس نگاهی جنسی و تبعیضآمیز بوده، و دامنه این تبعیضها میتواند آنقدر گسترده باشد که از اهدای خون توسط این افراد جلوگیری شود.
هورمونتراپی پروسهای است که در تمام طول زندگی فرد ترنس ادامه دارد، اما مصرف داروهای هورمونی نظیر تستسترون، استروژن و پروژسترون و حتی قرصهای ضدبارداری بهخودیخود مانعی برای اهدای خون محسوب نشده و برای بلاکرهایی نظیر اسپیرونولاکتون و سیپروتروناستات نیز که معمولا توسط زنان ترنس برای جلوگیری از تاثیرات تستسترون مصرف میشود، محدودیتی در نظر گرفته نشده است. تنها افرادی که داروهای خانواده آکوتان برای درمان آکنه شدید و همینطور فیناستراید و دوتاستراید مصرف میکنند، باید حداقل یک ماه صبر کنند تا اجازه اهدای خون پیدا کنند.
توجه به این نکته بسیار اهمیت دارد افراد ترنس به اندازه همه انسانها حق اهدای خون دارند و نباید به دلیل هویت جنسیتی یا گرایش جنسی خود از اهدای خون محروم شوند. امید است سطح آگاهی جامعه درباره افراد ترنس و جامعه رنگینکمانی افزایش یافته تا دیگر شاهد تبعیض علیه افراد ترنس در مراکز اهدای خون ایران و زندگی روزمرهشان نباشیم.
از بخش پاسخگویی دیدن کنید
در این بخش ایران وایر میتوانید با مسوولان تماس بگیرید و کارزار خود را برای مشکلات مختلف راهاندازی کنید
ثبت نظر